Bronisław Horowicz

Bronisław Horowicz (29 VII 1910 Łódź – 12 VII 2005 Paryż), reżyser. Uczęszczał do łódzkiego Konserwatorium Muzycznego, gdzie kształcił się w zakresie gry na skrzypcach; pobierał też lekcje aktorstwa. Od 1927 r. grał w mniejszych teatrach Warszawy, a także Częstochowy i Sosnowca. W tym czasie komponował również muzykę i słowa do piosenek, które sam wykonywał (z towarzyszeniem gitary). Jedna z późniejszych, Kiedy będziesz zakochany, stała się przebojem. W 1935 r. ukończył studia reżyserskie w Państwowym Instytucie Sztuki Teatralnej w Warszawie; jego mistrzem był tam Leon Schiller. Został aktorem w stołecznym Teatrze Polskim i rozpoczął współpracę z Polskim Radiem.

W 1938 r. wyjechał do Paryża, by pogłębiać wiedzę na temat historii opery. Owocem tej podróży była napisana podczas wojny książka Teatr operowy. Wydana w Paryżu w 1946 r. (w Warszawie w 1963 r.) i tłumaczona na kilka języków wywarła wpływ na nowe rozumienie opery we współczesnej sztuce. W 1944 r. zaczął pracować dla Radio France, przygotował tam dziesiątki audycji i słuchowisk, wprowadzając na antenę utwory polskich pisarzy i kompozytorów, m.in. Karola Szymanowskiego, Aleksandra Tansmana, Elżbiety Sikory, Piotra Mossa. W 1946 r. wyreżyserował w Paryżu pierwszą operę: Potajemne małżeństwo Cimarosy. Następnie wprowadził na scenę Więźnia Dallapiccoli (Florencja, 1950). Inscenizował Historię żołnierza Strawińskiego (m.in. w Mediolanie i Rzymie) i Combattimento di Tancredi e Clorinda Monteverdiego (m.in. Rio de Janeiro, 1952), reżyserował współczesne utwory sceniczne różnych kompozytorów, a także opery klasyczne, jak Fidelio Beethovena (Neapol), Don Pasquale Donizettiego, Cyganeria Pucciniego (Bruksela). W latach 1956–1973 był reżyserem opery w Strasburgu (m.in. Cosí fan tutte Mozarta, Dama pikowa Czajkowskiego, Godzina hiszpańska Ravela, Turandot Pucciniego, Król Edyp Strawińskiego, Jenufa Janáčka). Był dyrektorem dwóch pierwszych festiwali filmowych w Cannes.

Rząd polski powierzył mu reżyserię Króla Rogera Szymanowskiego w Teatro Massimo w Palermo w kwietniu 1949 r., przygotowanego na inaugurację festiwalu Międzynarodowego Towarzystwa Muzyki Współczesnej (SIMC). Barwny opis perypetii z wystawieniem polskiej opery pod batutą Mieczysława Mierzejewskiego, lecz w wykonaniu solistów włoskich i w języku włoskim, znalazł się później we wspomnieniach Horowicza Nim przeminie z wiatrem... (Warszawa 1974). Odtąd miewał częstsze kontakty z Polską. W Teatrze Wielkim w Poznaniu reżyserował Krutniawę Suchonia (1959) pokazaną na Międzynarodowym Festiwalu Muzyki Współczesnej „Warszawska Jesień”, a w Operze Warszawskiej – jeszcze na scenie Romy – Opowieści Hoffmanna Offenbacha (1962), w doskonałej obsadzie. On też wyreżyserował Króla Rogera (1965) w serii premier otwierających odbudowany Teatr Wielki: w mrocznej scenografii Otto Axera i z kreacją Andrzeja Hiolskiego w roli tytułowej. Dwa filmy dokumentalne o nim i jego twórczości: Złączyła nas piosenka i Muzy Bronisława Horowicza, prezentowane na festiwalach i w telewizji, zrealizował Jerzy Tuszewski, dziennikarz muzyczny, teoretyk sztuki radia, autor książek o wybitnych postaciach kultury.