Maurice Pion

Pierwszy tancerz baletu warszawskiego w latach 1818–25, choreograf i pedagog. Był synem Antoine’a Claude’a Piona i Anny z Paulich, bratem solistki baletu warszawskiego Eugenii zam. Koss, mężem Aleksandry Antoniny z Budzyńskich; ojcem trójki tancerzy: Adeli, Adolfa i Władysława oraz śpiewaczki i aktorki, Kornelli zam. Quattrini. W latach 1810–18 uczył się tańca i występował w paryskim Théâtre de l’Ambigu.

W 1818 roku dyrektor Teatru Narodowego w Warszawie, Ludwik Osiński, sprowadził z Paryża grupę tancerzy, w skład której wchodzili m.in.: Maurice Pion, Charlotte (Karolina) Bizos i Adele Louis z Louisem Thierry na czele. Dnia 19 lipca tamtego roku zespół debiutował na scenie Teatru Narodowego w tańcach wstawionych do opery Hilary, czyli ubiegający się za awanturkami (muz. N. Isouard).

W latach 1818–25 zajmował stanowisko pierwszego tancerza baletu warszawskiego. Wystąpił wówczas m.in. w rolach: Merkurego w Nowej osadzie Terpsychory nad Wisłą (chor. L. Thierry, muz. K. Kurpiński, Teatr Narodowy, 1818), jako Leander w Dwóch posągach (chor. H. Debray, muz. J. Elsner, Teatr Narodowy, 1818), jako solista w pas de deux z Julią Mierzyńską w Tomi i Leontyna, czyli Rokoszanie włoscy (chor. L. Thierry, H. Debray, muz. K. Kurpiński, I. Moscheles, Teatr Narodowy, 1819), solista w balecie Turnieje rycerskie i porwanie, czyli Opuszczona małżonka (chor. H. Debray, muz. N.N., Teatr Narodowy, 1819), Pirrus, młody rycerz w Marsie i Florze (chor. L. Thierry, muz. K. Kurpiński, Teatr Narodowy, 1820). Tańczył także w balecie Mały Poucet, czyli Leśna sierota (chor. L. Thierry, muz. K. Kurpiński, G. Rossini, Creht, Teatr Narodowy, 1820), był solistą w balecie Hołd cnotom (później pt. Hołd wdziękom, chor. L. Thierry, muz. N.N., Teatr Narodowy, 1821), solistą w Karnawale weneckim (chor. L. Thierry, muz. N.N., Teatr Narodowy, 1821), jednym z Dziedziców sąsiednich wiosek w Krzaku róży (chor. L. Thierry, muz. Henry - L. H. Bonnachon, Teatr Narodowy, 1821). Tańczył jako Apollo w Trzech Gracjach (chor. L. Thierry, muz. K. Kurpiński, I. Moscheles, Teatr Narodowy, 1822), jako solista w Dansomanii, czyli Miłości i pustocie (chor. H. Debray wg P. Gardela, muz. F. Lessel, Teatr Narodowy, 1822), był także Apollem w Nowym Narcyzie (chor. Carrey, muz. N.N., Teatr Narodowy, 1823). Tańczył też w pas de deux kozackim w Polemon i Teona, czyli Niedokonana przysięga (chor. M. Pion?, muz. R. Gallenberg, Teatr Narodowy, 1835).

Jako choreograf debiutował z Julią Mierzyńską, współtworząc z Louisem Thierry w 1823 roku balet Wesele w Ojcowie (muz. K. Kurpiński, J. Damse). W tym samym roku, po odejściu Thierry’ego ze stanowiska kierownika baletu, Pion przejął jego obowiązki: wznowił balet Dwie sułtanki (wystąpił w roli Ozyrysa, chor. F. Szlancowski, muz. N.N. Teatr Narodowy, 1823), wystąpił w baletowej wersji Cyrulika sewilskiego (chor. Carrey, muz. N.N. Teatr Narodowy, 1824) i jako żołnierz Kazimierz w Powrocie z wojny (chor. Carrey, muz. J. Damse, Teatr Narodowy, 1824). Wystawił divertissement Powrót Wenery do Olimpu (muz. N.N., Teatr Narodowy, 1824), balet Rabusie (muz. N.N., Teatr Narodowy, 1824) i Cyrce czarownicę, czyli Glaukusa i Scyllę (muz. J. Damse, Teatr Narodowy, 1824). Razem z H. Debrayem opracował Fanfarona wiejskiego, czyli Trzy małżeństwa (muz. N.N., Teatr Narodowy, 1824) i wystąpił jako solista w tańcach w operze Westalka (muz. G. Spontini, 1824).

W 1825 roku wraz z młodymi solistami, Antoniną Palczewską i Mikołajem Grekowskim, otrzymał roczne stypendium od dyrekcji Teatru Narodowego na wyjazd do Paryża. Po drodze wystąpił wraz z nimi w Poznaniu i Berlinie. Pod koniec pobytu we Francji wystąpił 19 kwietnia 1826 roku w balecie Dansomania na scenie Opery Paryskiej (razem z Palczewską i Grekowskim). Wracającm zatrzymał się na występy w Nancy, Wrocławiu i Kaliszu.

Po powrocie do Warszawy ponownie objął stanowisko pierwszego tancerza, a 19 października 1826 roku został mianowany dyrektorem baletu i szkoły baletowej. Nadal opracowywał nowe spektakle baletowe i wznawiał przedstawienia swoich poprzedników np.: Ogrodnik Arlekinem, czyli Wieszczka jeziora (chor. M. Pion, muz. N.N., Teatr Narodowy, 1827), Uroczystość Flory (chor. M. Pion, muz. N.N., Teatr Narodowy, 1827). Wznowił Żniwiarzy, czyli Wieczory wieśniacze (chor. F. Szlancowski, muz. N.N., Teatr Narodowy, 1827), Walkę rybołowców (chor. M. Pion, muz. A. Orłowski, Teatr Narodowy, 1827), Ninę, czyli Obłąkanie z miłości (chor. L. Thierry, muz. Hart, Teatr Narodowy, 1828). Skomponował balety: Myśliwi (muz. N.N., Teatr Narodowy, 1828), wystąpił jako solista w Młodej bohaterce, czyli Oblężeniu twierdzy (muz. A. Orłowski, Teatr Narodowy, 1829), w balecie Złota gałązka (muz. A. Orłowski, Teatr Narodowy, 1830), w Maćku i Baśce (muz. J. Stefani, Teatr Narodowy, 1832) i Teatromanii, czyli Figlach miłości (muz. N.N., Teatr Narodowy, 1832).

Wybuch powstania listopadowego nie sprzyjał stabilizacji teatru i jego repertuaru. W 1833 roku oddano do użytku Teatr Wielki i od tego czasu przedstawienia baletowe odbywały się na jego scenie. W tym samym roku Pion został wysłany przez dyrekcję na pół roku do Paryża w celu zapoznania się z nowymi tendencjami w szkolnictwie baletowym. Po powrocie podjął współpracę z młodymi i utalentowanymi tancerzami, Mikołajem Grekowskim i Romanem Turczynowiczem, którzy z jego pomocą wdrażali zmiany w warszawskiej szkole baletowej. Od 1834 roku prowadził także lekcje tańca w Aleksandryjskim Instytucie Wychowania Panien.

Dotychczasowy repertuar został uzupełniony kolejnymi premierami i wznowieniami, w których niejednokrotnie brał udział, m.in.: Tańce sabaudzkie (chor. M. Pion, muz. N.N, 1833), Dansomania, czyli Miłość i pustota (chor. H. Debray / M. Pion, 1834), Igraszki Kupidyna (chor. M. Pion, muz. J. Stefani, 1834), Panna źle strzeżona (chor. M. Pion wg J. Daubervala?, muz. N.N., 1834), Jeniusz rożowy, czyli Fernando i Leora (chor. M. Pion, muz. J. Damse, 1835), Tańce tyrolskie (chor. M. Pion, muz. N.N., 1835), Zagorzały myśliwy (wzn. baletu Myśliwi chor. M. Pion, muz. N.N., 1835), Opiekun oszukany (chor. M. Pion, muz. J. Stefani, 1835), Ogrodnik Arlekinem, czyli Wieszczka jeziora.(wzn. chor. M. Pion, 1836), Widowisko na wsi (chor. M. Pion, muz. N.N., 1836), Mimili, czyli Styryjczykowie (wystąpił w roli Joklego, chor. M. Pion, muz. J. Stefani, 1837), Mleczarka szwajcarska (chor. M. Pion wg F. Taglioniego, muz. G. Rossini, V. Jirovec, W. R. Gallenberg, 1837), Rycerz i wieszczka (chor. M. Pion wg A. Vestrisa, muz. V. Jirovec, G. Rossini, G. Pacini, Romagnini, 1837), Poliszynel upiorem (chor. M. Pion, muz. N.N., 1838), Amazylla, czyli Dziecię i małpa (chor. M. Pion wg P. Taglioniego, muz. P. J. Lindpartner, 1839).

Razem z Romanem Turczynowiczem opracował tańce do opery Koń spiżowy (muz. D. Auber, 1839). W 1839 roku wystawił balet Sylfida (wg F. Taglioniego, muz. J. Schneitzhoeffer), występując w roli Jamesa i partnerując Karolinie Wendt, pierwszej polskiej Sylfidzie.

Następnie wznowił własny balet Mars i Flora (1839) i opracował kolejne: Stach i Zośka (wystąpił w roli Stacha, muz. J. Stefani, 1839), Wesele Gamasza, czyli Don Kichot (wystąpił w roli Juana, muz. J. Damse, J. Stefani, 1840), Sześć niewiniątek (wzn. chor. L. Thierry, muz. N.N., 1840), Paziowie księcia Vendôme (chor. muz. V. Jirovec, 1841), Figle wieśniacze (chor. muz. A. Adam, 1841), Lucyperek (wystąpił w roli tytułowej, chor. M. Pion wg J. Perrota, muz. Reubing, J. Stefani, 1842), Herta, królowa Elfryd, czyli Czarownica i pasterka (chor. M. Pion wg F. Taglioniego, muz. J. Keller?, 1842), Schadzka na przedmieściu, czyli Więcej strachu niż bólu (wystąpił w roli Cezara, kochanka Reginy, chor. M. Pion, muz. J. Damse, Teatr Rozmaitości, 1842). Opracował także sceny taneczne w operze Jezioro wieszczek (muz. D. Auber, 1843).

W 1842 zaczął przewlekle chorować, co doprowadziło go do ustąpienia ze stanowiska i w 1843 roku ostatecznie przeszedł na emeryturę.

W następnych latach zorganizował wędrowny zespół, w skład którego weszli jego byli uczniowie, w tym także dwaj synowie i córka. Występowali w wielu miastach prowincjonalnych na kresach wschodnich dawnej Rzeczpospolitej i na zachodnich rubieżach Rosji, m.in. w: Wilnie (1843), Mińsku Litewskim (1844 i 1845), Kaliszu (1847), Mohylewie (1848), Kiszyniowie i Odessie (1849) oraz prawdopodobnie w Żytomierzu i Charkowie (1850). Najdłużej przebywali w Kijowie, gdzie Pion był przez pewien czas antreprenerem. W1856 roku opuścił Kijów i występował z zespołem w Kamieńcu Podolskim.

W latach 1861–64 został ponownie zaangażowany jako pedagog w warszawskiej szkole baletowej. Opracował wówczas m.in. balet Sen Dansomana, czyli Tancerze na Polach Elizejskich (muz. J. Stefani, 1864) i wstawkę baletową w Wesołych kumoszkach z Windsoru (muz. O. Niccolai, S. Moniuszko, 1864).

Jego pogrzeb odbył się 17 lutego 1869 roku, a pochowany został na Cmentarzu Powązkowskim.

Joanna Sibilska-Siudym