Aleksander Ludwik Gillert

Aleksander Ludwik Gillert, także Gellert (29 IV 1849, Warszawa – 14 XI 1926, Warszawa). Pierwszy tancerz klasyczny Teatru Wielkiego w Warszawie w latach 1875-89, pedagog. Syn Filiusa G. i Ludwiki z Jüngerów. Brat solistki baletu Marii Gillert i pierwszego tancerza Wiktora Stanisława Gillerta. Był mężem solistki baletu Anieli z Piotrowskich (1877), ojcem Eugenii Józefy Gillert, zam. Lemańskiej (1875-1905).

Uczył się w warszawskiej szkole baletowej m.in. pod kierunkiem Romana Turczynowicza i Maurice’a Piona. 1 stycznia 1865 roku został przyjęty do zespołu baletowego Teatru Wielkiego. W początkach kariery wystąpił m.in. jako jeden z Błaznów Królewskich w balecie Tancerze europejscy w Chinach (chor. V. Calori, muz. A. Münchheimer, D. Auber, P. Giorza i in., 1870). Po wyjeździe do Moskwy swojego brata, Stanisława, który zajmował stanowisko pierwszego tancerza, niebawem zajął jego miejsce. Drogę do tego awansu otworzył mu we wrześniu 1875 roku udany debiut w roli Hrabiego Raymonda w Meluzynie (chor. V. Calori, muz. A. Sonnenfeld, 19 IX 1875) i niespełna miesiąc później występ w roli Thora w Bogini Walhalli (chor. P. Borri, H. Meunier, muz. A. Baur, G. Rożniecki, 1875).

W latach 1875-92 występował regularnie w roli Pawła, pana młodego w Weselu w Ojcowie (chor. M. Pion, J. Mierzyńska, L. Thierry, muz. K. Kurpiński, J. Damse) i innych wiodących rolach ówczesnego repertuaru. Miał w dorobku takie partie, jak: Paolo, rzeźbiarz w Jotcie, czyli Miłości i sztuce (chor. P. Borri, muz. A. Münchheimer, 1876), Franciszek, narzeczony Jadwigi w Panu Twardowskim (chor. V. Calori, muz. A. Sonnenfeld, L. A. Lewandowski, 1876), Lubomir, syn wojewody w Kuglarce (chor. P. Borri, muz. P. Giorza, G. Giaquinto, L .A. Lewandowski, 1877), Henryk w balecie Modniarki, czyli Karnawał paryski (chor. R. Turczynowicz wg P. Borriego, muz. M. Strebinger, L.A. Lewandowski, 1878), Diavolino w Katarzynie, córce bandyty (chor. R. Turczynowicz wg J Perrota / H. Meunier, muz. C. Pugni, 1879), pas de deux z Heleną Cholewicką w balecie Wiara, nadzieja i miłość (chor. J. Mendez, muz. N.N., 1879), Simour, książę indyjski w Indiach (chor. P. Borri, muz. A. Venanzi, 1880), Książę Albrecht w Giselle (R. Turczynowicz wg chor. J. Perrota i J. Corallego / H. Meunier, muz. A. Adam, 1881), Alfred w balecie Miłość i sztuka (chor. J. Mendez, muz. A. Venanzi, A. Adam, F. Doppler, L. Delibes, 1884), Juan w Don Kiszocie, czyli Weselu Gamasza (chor. H. Meunier, muz. K. Różalski, M. Stankiewicz, L. Kuhne, 1885), tytułowy Brahma (chor. J. Mendez, muz. C. Dall’Argine, 1887), Karol (odpowiednik Colina, 1887) i Jan (odpowiednik Thomasa, bogatego wieśniaka, 1903) w Lizetcie, córce źle strzeżonej (chor. J. Mendez, muz. P. L. Hertel), Gringoire w Esmeraldzie (chor. J. Mendez wg J. Perrota, muz. C. Pugni, 1888), solista w pas de cinq w Zabawie tancerskiej (chor. H. Meunier, muz. różnych kompozytorów, 1889).

W 1889 roku uległ poważnej kontuzji i odtąd wykonywał role pantomimiczne. W tym samym roku teatr opuścił dyrektor baletu José Mendez i do czasu zastąpienia go przez Raffaela Grassiego funkcję starszego reżysera baletu sprawował Hipolit Meunier, a Gillert został jego asystentem i do 1902 roku sprawował funkcję reżysera baletu. Następnie przez szereg lat był nauczycielem w warszawskiej szkole baletowej. 

Wśród jego ról pantomimicznych znalazły się m.in.: Właściciel Sklepu z Zabawkami w Wieszczce lalek (chor. H. Meunier przy współpracy z Wiktorią Legrain wg J. Hassreitera, muz. J. Bayer, 1891), Febus w Esmeraldzie (chor. J. Mendez wg J. Perrota / H. Meunier, muz. C. Pugni, 1894), Salvatore Rosa w Katarzynie, córce bandyty (R. Turczynowicz wg J. Perrota / wzn. H. Meunier, A. Gillert, muz. C. Pugni, 1895), Lord Patterson w Damie kierowej (chor. R. Grassi, muz. F. Spetrino, 1896), Markiz w Bazarze paryskim (chor. L. Iwanow, muz. C. Pugni, 1897), Markiz we Flecie zaczarowanym (chor. R. Grassi wg L. Iwanowa, muz. R. Drigo, 1897), Pułkownik Huzarów w Postoju kawalerii (chor. L. Iwanow, muz. I. Armsheimer, 1897), Książę Zygfryd (rola pantomimiczna) w Jeziorze łabędzim (chor. R. Grassi wg M. Petipa i L. Iwanowa, muz. P. Czajkowski, 1900), Wolfgang, nauczyciel Zygfryda w Jeziorze łabędzim (chor. E. Cecchetti wg M. Petipa i L. Iwanowa, muz. P. Czajkowski, 1902), Jupiter w Przebudzeniu się Flory (chor. R. Grassi wg M. Petipa i L. Iwanowa, muz. R. Drigo, 1902), Markiz w balecie Po balu (chor. E. Cecchetti, muz. E. Köhler, 1902), Rambaldo, ojciec Ewy w Ewa, czyli Kobiecie z kamienia (wg Dziewicy z marmuru, chor. E. Cecchetti, muz. A. Venanzi, 1903), Książę di Colle Albano w Katarzynie, córce bandyty (chor. E. Cecchetti wg J. Perrot / M. Petipa, muz. C. Pugni, 1903), solista w Willi do sprzedania (chor. E. Cecchetti, muz. L. Madoglio, 1903), Cambrioni w balecie Pipelet (chor. E. Cecchetti, muz. L. Madoglio, Teatr Letni, 1904), Podkomorzy w Tadeuszu i Zosi (wg Pana Tadeusza A. Mickiewicza, chor. M. Kulesza, muz. A. Sonnenfeld, 1906), Hrabia D’Erville w Paquicie, czyli Cyganach (chor. E. Cecchetti wg J. Mazilera i M. Petipy, muz. E. Deldevez, L. Minkus, 1907), Kapitan Angielski w balecie Dzień w Japonii (chor. A. Berger, muz. R. Friml, E. Gilet, 1911), Szach Szahrijar w Szeherezadzie (chor. P. Zajlich wg M. Fokina, muz. N. Rimski-Korsakow, 1913), Stanisław i rola tytułowa w Panu Twardowskim (chor. V. Calori / wzn. J. Apoznański, J. Walczak, muz. A. Sonnenfeld, 1915), Zbir w Arlekinadzie (chor. K. Łobojko wg M. Petipy, muz. R. Drigo, 1915), Mefistofeles w Nocy Walpurgi (chor. M. Kulesza, muz. Ch. Gounod, 1915), Organista w Weselu w Ojcowie (chor. M. Pion, J. Mierzyńska, L. Thierry / wzn. M. Kulesza, muz. K. Kurpiński, J. Damse, L. Lewandowski, M. Hertz, T. Godecki, H. Wieniawski, A. Sonnenfeld, A. Karasiński, 1916), Cygan w Amarilli (chor. P. Zajlich, muz. P. Czajkowski, C.M. von Weber, A. Dvořák, 1918), Hrabia Rudolf, ojciec Batyldy w Giselle (chor. trad. / P. Zajlich, muz. A. Adam, 1919).

2 lutego 1922 roku obchodził jubileusz 60-lecia pracy artystycznej, grając tytułową rolę w Panu Twardowskim (chor. P. Zajlich, muz. L. Różycki). Z tej okazji otrzymał tytuł honorowego członka ZASP. W 1924 roku przeszedł na emeryturę. Był bardzo cenionym pedagogiem, m.in. ze względu na swoje wieloletnie doświadczenie sceniczne i baletmistrzowskie. W warszawskiej szkole baletowej pracował niestrudzenie w latach 1902-24. Był także wysoce cenionym wykładowcą tańca w klasie dykcji i deklamacji przy Warszawskim Towarzystwie Muzycznym (1899-1916). Pochowany został na Cmentarzu Ewangelicko-Augsburskim w Warszawie: aleja 5 nr 3.

Joanna Sibilska-Siudym