-
Nota biograficzna
Bartolomeo Cambi „di Firenze” (ur. przed 1736, Florencja, Wielkie Księstwo Toskanii – zm. po 1781, miejsce nieznane). Tancerz, baletmistrz i choreograf włoski. Pierwszy tancerz grottesco i baletmistrz teatru królewskiego w Warszawie w sezonie 1765/66 pod dyrekcją Carlo Tomatisa.
Po raz pierwszy notowany w rzymskim Teatro delle Dame, gdzie w latach 1751-53 występował w baletach (chor. A. Alberti i G. Angiolini) prezentowanych w przedstawieniach operowych. W latach 1757-65 pojawiał się kolejno jako tancerz i choreograf w spektaklach operowych we Florencji, Wenecji, Mediolanie, Pawii, Trieście, Weronie i Bergamo. Począwszy od 1762 roku jego partnerką na niektórych scenach bywała Teresa Casacci z Turynu.
Wiosną 1765 roku spotkał w Wenecji świeżo mianowanego, pierwszego warszawskiego antreprenera Carlo Tomatisa, który pojechał tam w poszukiwaniu śpiewaków i tancerzy do włoskiego zespołu operowego i baletowego króla Stanisława Augusta. Cambi został przez niego zaangażowany jako baletmistrz i pierwszy tancerz grottesco, a Teresa Casacci jako jego partnerka i primabalerina grottesca. Przyjechali oboje do Warszawy w lipcu 1765 roku wraz z innymi włoskimi artystami, a już pod koniec tego miesiąca na scenie operalni saskiej pojawiły się pierwsze tańce w jego choreografii. Uatrakcyjniały one przedstawienia komedii francuskiej, opery włoskiej i pierwszych aktorów polskich. Pracował bardzo intensywnie, bo zespół baletowy występował wtedy niemal każdego dnia, prezentując coraz to nowe tańce i balety. Nie znamy całego warszawskiego dorobku artysty, ale wiadomo, że balety w jego choreografii i z jego udziałem towarzyszyły m.in. włoskim operom komicznym La buona figliuola puta (muz. N. Piccinni) i Il mercato di Malmantile (muz. D. Fischietti). Zespół baletowy tańczył także w pierwszych przedstawieniach polskich aktorów: w Natrętach J. Bielawskiego i Małżeństwie z kalendarza F. Bohomolca. Tylko w ciągu pierwszych ośmiu miesięcy istnienia teatru królewskiego wystawiono 23 różne balety, choć nie wiadomo które z nich były w choreografii Cambiego, bo już od jesieni 1765 roku przebywał w Warszawie także francuski baletmistrz Vincent Saunier, związany zapewne początkowo z królewską komedią francuską. Obaj oni tworzyli tańce rodzajowe dostosowane do treści prezentowanych oper i komedii, ale też opero-balety niewielkie ballets d'action i divertissements.
Zachował się spis dorobku repertuarowego teatru publicznego datowany na drugą połowę 1766 roku, a w nim balety: Le Quintesto, L'Espagnol, Les Guittarres, L'Angloise, Le Tambourin, Les Housards, La Folie, Hébé, Cythere, Le Maréchal-ferrant, Les Grosses têtes, Les Charbonniers, Venus et Adonis, La Vistule, La Grande chaconne, Le Vauxhall, Les Montagnards, Alexandre, L'Amant militaire, Ballet turque i Les Fetes de Młocin. Nie odnotowano wprawdzie ich choreografów, więc mogły to być prace obu warszawskich baletmistrzów minionego roku. Niektóre były wzorowane na baletach ówczesnych wielkich ówczesnych choreografów europejskich: Franza Hilverdinga, Jeana-Georges'a Noverre'a i Gasparo Angioliniego. Pewne jest jednak, że Cambi zrealizował w 1765 roku balet Hébé, l'Amour et les Grâces (Hebe, Amor i Gracje, muz. H. Megelin?) oraz tańce (muz. H. Megelin) w kantacie La Musica al trono (Muzyka dla tronu). Był one pokazane podczas festynu plenerowego, zorganizowanego 27 sierpnia przez stolnika koronnego, hr. Augusta Moszyńskiego na cześć króla w Młocinach i Tarchominie. W jego choreografii była także scena baletowa (muz. M. K. Ogiński) w kantacie La libertà (Wolność, 25 XI), wykonanej w operalni saskiej dla uczczenia pierwszej rocznicy koronacji Stanisława Augusta.
Cambi przebywał w Warszawie najdalej do połowy marca 1766 roku. Jesienią tego roku był już ponownie notowany w Wenecji, gdzie w latach 1766-76 pracował jako baletmistrz w teatrach San Cassano, San Moisè i San Benedetto. Ostatnim jego śladem jest rękopis kantaty La Galatea (muz. F. Bertoni) z 1781 roku dedykowany mu przez kompozytora. Nie znamy jego daty śmierci ani miejsca pochówku.
Paweł Chynowski
