Helena Lipowska

HELENA LIPOWSKA (2 IX 1892? Lwów – 26 V 1985 Toronto), śpiewaczka – sopran. Pochodziła z prostej rodziny, w wieku kilkunastu lat zarabiała na życie jako kwiaciarka. Głos kształciła we Lwowie pod kierunkiem Zofii Kozłowskiej. Od sezonu 1914/15 należała do zespołu opery i operetki teatru lwowskiego; później (do 1925) była solistką Opery Lwowskiej, wykonując partie liryczne i koloraturowe, a nawet sięgając po dramatyczne. Bywała partnerką występujących tam gościnnie tak wybitnych śpiewaków, jak Adam Didur, Ignacy Dygas, Jan Kiepura. Zachwycała „głosem jak srebro”.

            W grudniu 1925 r. wystąpiła gościnnie w Operze Warszawskiej w rolach Cio-cio-san w Madame Butterfly Pucciniego i Małgorzaty w Fauście Gounoda – w tej roli długo uważano ją za niezastąpioną. Od sezonu 1926/27 została przez dyrektora Emila Młynarskiego zaangażowana do Teatru Wielkiego. Odtwarzała tu partie w Carmen Bizeta (Micaela), Cyganerii Pucciniego (Mimi), Lohengrinie Wagnera (Elza), Jenufie Janačka (tytułowa). Ceniono ją za role w repertuarze polskim, w Zygmuncie Auguście Joteyki (Barbara Radziwiłłówna), Megaië Adama Wieniawskiego (tytułowa), w prapremierach oper Wyzwolony Adama Wieniawskiego (Marianna) i Królowa Jadwiga Joteyki (tytułowa), w Casanovie Różyckiego (Fatma), Goplanie Żeleńskiego (tytułowa). Brylowała w operach Moniuszki – jako Bronia w Hrabinie, Hanna, którą śpiewała w galowym spektaklu Strasznego dworu w 1927 r. z okazji Święta Trzeciego Maja (i w sumie wykonała ją na warszawskiej scenie 38 razy!) oraz Halka. W pierwszym płytowym nagraniu tej opery (1932, Syrena Record) to ona zarejestrowała partię Halki. Była też Aldoną w Konradzie Wallenrodzie Żeleńskiego wystawionym na jubileusz tenora Ignacego Dygasa w 1930 r. – pierwszym przedstawieniu Opery Warszawskiej transmitowanym przez Polskie Radio. Wystąpiła też w Halce danej 12 kwietnia 1934 r. z okazji (spóźnionej) 75-lecia wystawienia opery Moniuszki w Teatrze Wielkim.

            Często występowała gościnnie – w kraju (Lwów, Katowice, Poznań, Zakopane, w tzw. Operze Górskiej, Kraków, Wilno) i za granicą (m.in. Praga, Chicago). Utrzymała się w zespole solistów Opery Warszawskiej przez trudne dla teatru lata 30. Została zaangażowana także na sezon 1939/40 przez mianowanego dyrektorem Adama Didura. Podczas okupacji wystąpiła w Krakowie, w ramach „Imprez operowych Stanisława Drabika” na scenie Teatru Starego w Madame Butterfly (1941). Wróciła do Warszawy, tu doczekała końca wojny, mieszkając w ruinach. Dołączyła do organizowanej przez Kazimierza Poredę Sceny Muzyczno-Operowej Miejskich Teatrów Dramatycznych i wzięła udział w premierze inaugurującej 4 grudnia 1945 r. powojenną działalność opery w Warszawie, śpiewając Neddę w Pajacach Leoncavalla. Na prowizorycznej scenie przy ul. Marszałkowskiej 8 odtwarzała następnie role Cio-cio-san w Madame Butterfly (1946) i Halki (1947). Krytycy przyznali, że chwilami jeszcze pięknie śpiewa, lecz jej pretensjonalne aktorstwo i afektowana zalotność już drażnią.

            W 1949 r. wyjechała do Kanady, gdzie dawała koncerty; osiedliła się w Toronto i od 1953 r. prowadziła tu szkołę śpiewu. Była żoną (od 1935) pułkownika lotnictwa i inżyniera Stanisława Mazurka, który pracował w stacji meteorologicznej w Warszawie i był dyrektorem fabryki balonów w Legionowie koło Warszawy.

                                               Za: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego, t. III (w druku)