Jerzy Czaplicki

Jerzy Czaplicki (24 IV 1902 Warszawa – 19 IV 1992 Warszawa), śpiewak – baryton. Kształcił głos w warszawskim konserwatorium, brał też lekcje u Wacława Brzezińskiego. Wygrał prywatny konkurs śpiewaczy ogłoszony przez warszawski Bank Handlowy (1923) i wyjechał na roczne studia wokalne do Włoch, a uzyskawszy stypendium, nadal doskonalił tam swe umiejętności. We Włoszech zadebiutował (1928) i z lokalną trupą operową występował w różnych miastach Europy, wykonując barytonowe partie klasycznego włoskiego repertuaru. W 1931 r. wrócił do Warszawy i tu zadebiutował jako Germont w Traviacie u boku Ewy Bandrowskiej-Turskiej. Z powodu kryzysu w Operze Warszawskiej zaangażował się do nocnego lokalu Adria, gdzie śpiewał modne szlagiery i piosenki. W czerwcu 1932 r. uzyskał III nagrodę na I Międzynarodowym Konkursie Śpiewaków i Skrzypków w Wiedniu. Dał później serię recitali pieśniarskich, m.in. we Lwowie, gdzie w recenzji chwalono imponującą siłę głosu, ogromną skalę, wyjątkowo piękną barwę, muzykalność i smak artystyczny. W Warszawie jedynie sporadycznie występował w Operze, w marcu 1933 r. jako Marceli w Cyganerii Pucciniego i doskonały pod każdym względem Figaro (w Cyruliku sewilskim Rossiniego). Jednocześnie śpiewał w stołecznych kabaretach i rewiach, w swych recenzjach z takich scenek wyróżniał go Tadeusz Boy- Żeleński, pisząc o „pieściwym barytonie” i „muskularnym torsie”.

Do Opery Warszawskiej zaangażowała go wreszcie w 1934 r. dyrektor Janina Korolewicz-Waydowa. W ciągu dwu sezonów stworzył tu znakomite role: Amonastra (Aida Verdiego), Walentego (Faust Gounoda), Escamilla (Carmen Bizeta), a zwłaszcza Rodriga (Don Carlos Verdiego). Jako Nelusco (Afrykanka Meyerbeera) imponował też sprawnością fizyczną, wykonując akrobatyczne skoki po okrętowym olinowaniu. Nagrał dla Syreny Record, Odeonu i Cristal-Electro filmowe przeboje i piosenki (1936). Po licznych występach operowych we Lwowie, krajach nadbałtyckich, Berlinie, Katowicach i Poznaniu pokazał się w Teatrze Wielkim Warszawie (2 kwietnia 1937 r. jako Scarpia w Tosce Pucciniego), a latem 1937 r., polecony przez Adama Didura, podpisał kontrakt z amerykańską agencją National Concert and Artist Company i na statku MS Batory popłynął do USA. Śpiewał w Operze w Chicago m.in. Janusza w Halce Moniuszki i tytułową w Rigoletcie Verdiego. Latem 1938 r. pojawił się na krótko w Europie, pojechał do Lwowa, lecz szybko wrócił do Chicago. Tam, a następnie w zespołach operowych Filadelfii i Nowego Jorku do 1951 r. przebiegał najświetniejszy okres jego kariery. Występował na całym kontynencie pod batutą sławnych dyrygentów (np. Artur Rodziński), miał za partnerów legendarnych śpiewaków (Beniamino Gigli, Jan Kiepura, Kirsten Flagstad). Po tym, jak zaręczona z nim słynna śpiewaczka i gwiazda filmowa Grace Moore zginęła w katastrofie lotniczej, osiedlił się w Chicago i zajął pedagogiką.

Polskę odwiedził w 1964 r., a w październiku 1966 r. wrócił do kraju, założył rodzinę i zamieszkał w Warszawie. Prowadził konsultacje wokalne dla solistów w premierze Toski w Teatrze Wielkim (1969), a w latach 1971–1977 był kierownikiem wokalnym w Teatrze. Udzielał też lekcji prywatnych. Pochowany został w grobie rodzinnym w Otwocku. W 1992 r. Muzeum Teatralne zorganizowało wystawę Jerzy Czaplicki in memoriam; na wernisażu odbył się koncert barytonów – solistów warszawskiego Teatru Wielkiego.

Za: Słownik biograficzny teatru polskiego, t. III (w druku)