Wojciech Bogusławski

Wojciech
Bogusławski
09.04.1757
Glinno pod Poznaniem
23.07.1829
Warszawa

Nota biograficzna

WOJCIECH BOGUSŁAWSKI (9 IV 1757 Glinno pod Poznaniem – 23 VII 1829 Warszawa), aktor i śpiewak, reżyser, dyrektor teatru, tłumacz i autor sztuk. Był synem Leopolda Bogusławskiego herbu Świnka, rejenta ziemskiego poznańskiego, pochodzącego z drobnej szlachty. Kształcił się m.in. w Krakowie, i tam, jak się zdaje na dworze Sołtyka, złapał bakcyla teatru. W latach 1775–1778 służył w wojsku w Warszawie, dochodząc od kadeta do stopnia podchorążego. Latem 1778 r. zadebiutował jako aktor, autor (adaptacji francuskiej komedii) i śpiewak: odtwarzał rolę Antka w historycznie pierwszej operze polskiej Macieja Kamieńskiego Nędza uszczęśliwiona. Zaangażowany do zespołu Aktorów Narodowych szybko stanął na jego czele. Uczestniczył w otwarciu na pl. Krasińskich nowego teatru, do którego przylgnęła nazwa Narodowego. Rozwinął dział muzyczny, grał obok sztuk polskich, polskie wodewile i opery obce w przekładach (na ogół własnych) na polski i pod protektoratem króla Stanisława Augusta Poniatowskiego zajął mocną pozycję w życiu teatralnym Warszawy. Zyskał miano „polskiego Moliera”. Był przedsiębiorczym antreprenerem, jeździł z zespołem na długie występy do innych miast, jak Lwów, Poznań, Dubno, Grodno, Wilno, gdzie działał w okresie 1785–1790. Trasy jego późniejszych teatralnych wędrówek obejmowały też Kalisz, Łowicz, Białystok, Kraków, Gdańsk. Tym sposobem wywierał wpływ na rozwój teatru na całych ziemiach polskich

            W latach 1790–1794 ponownie był dyrektorem Teatru Narodowego w Warszawie. Wystawiony wówczas wodewil Cud czyli Krakowiacy i Górale (1794) do jego własnego, dobrego literacko tekstu uznano za „pobudkę” do Powstania Kościuszkowskiego (grywany jest po dziś dzień), a rola Bardosa przyniosła mu niebywałą popularność. Po pięciu latach prowadzenia teatru we Lwowie wrócił w 1799 r. do Warszawy i do 1814 r., mimo wielu przeciwności, utrzymał stanowisko dyrektora Teatru Narodowego. Nadal należał do zespołu i jeszcze przez pewien czas grywał w przedstawieniach. Uczył aktorstwa i przygotował podręczniki do kształcenia się w tym zawodzie (np. Mimika). Wydał dwanaście tomów Dzieł dramatycznych (przeróbki, przekłady, libretta operowe) i Dzieje Teatru Narodowego. Zawarł tam wizję przyszłości: trzech teatrów w Warszawie, w tym Teatru Opery Polskiej, z dokładnym planem architektonicznym oraz opisem potrzebnych pomieszczeń wraz z ich przeznaczeniem. Książkę tę umieszczono obok kamienia węgielnego, jaki wmurowano w 1825 r. pod budowę Teatru Wielkiego. Teatr powstał w 1833 r. zgodny z wizją Bogusławskiego.

            Jego partnerkami życiowymi były zdolne aktorki i śpiewaczki. Wszystkie je kochał. Ożenił się jednak dopiero pięć lat przed śmiercią, z panną młodą i zamożną. Jego syn, Stanisław Bogusławski, był skromnej miary aktorem, pisał i tłumaczył z francuskiego komedie. Wnuk zaś (syn Stanisława) stał się cenionym krytykiem teatralnym i operowym.

            W 1936 r. przed Teatrem Wielkim, który obmyślił, przed skrzydłem z Teatrem Narodowym, którym w jego zaraniu kierował, stanął pomnik Wojciecha Bogusławskiego. Po zniszczeniu wojennym przywrócono go trwaniu wraz z odbudowanym Teatrem.

            Postać Wojciecha Bogusławskiego i jego wyjątkowe dokonania wciąż budzą zainteresowanie, nie tylko w Polsce. Wzoruje się na nim niejeden wielki aktor i dyrektor teatru. Węgierski pisarz György Spiró napisał powieść o trudnych politycznie ostatnich lata jego życia Iksowie (1981, wyd. polskie 2013) i sztukę o nim Szalbierz (1983).

Druki teatralne

  • Wkładka Obsadowa.„Krakowiacy i Górale czyli Cud mniemany” Wojciech Bogusławski 12-09-1995

  • Wkładka Obsadowa.„Krakowiacy i Górale czyli Cud mniemany” Wojciech Bogusławski 12-05-1996

  • Afisz „Cud albo Krakowiaki i Górale” Wojciech Bogusławski / Jan Stefani, premiera 2015-03-13

  • Wkładkaobsadowa „Cud albo Krakowiaki i Górale” Wojciech Bogusławski / Jan Stefani, premiera 2015-03-13

  • Wkładka obsadowa „Cud albo Krakowiaki i Górale” Wojciech Bogusławski / Jan Stefani 2015-03-14

  • Wkładka premierowa „Zabobon czyli Krakowiacy i Górale” Karol Kurpiński 27-10-2007

  • Wkładka obsadowa „Zabobon czyli Krakowiacy i Górale” Karol Kurpiński 30-10-2007

  • Wkładka obsadowa „Zabobon czyli Krakowiacy i Górale” Karol Kurpiński 06-11-2007

  • Wkładka obsadowa „Nędza uszczęśliwiona” Maciej Kamieński 28-01-1994

  • Wkładka obsadowa „Nędza uszczęśliwiona” Maciej Kamieński 03-03-1994

  • Wkładka obsadowa „Nędza uszczęśliwiona” Maciej Kamieński 29-01-1994

  • Wkładka obsadowa „Nędza uszczęśliwiona” Maciej Kamieński 10-02-1994

  • Wkładka obsadowa „Nędza uszczęśliwiona” Maciej Kamieński 29-04-1994

  • Wkładka obsadowa „Nędza uszczęśliwiona” Maciej Kamieński 05-05-1994

  • Afisz prapremiery nowej wersji „Nędzy uszczęśliwionej” Macieja Kamieńskiego, 28-01-1994, 29-01-1994

  • Wkładka Obsadowa.„Krakowiacy i Górale czyli Cud mniemany” Wojciech Bogusławski 24-11-1991 Premiera B

  • Afisz „Krakowiacy i Górale czyli Cud mniemany” Wojciech Bogusławski 25-02-1994, 26-02-1994. 200 lecie premiery

  • Plakat „Krakowiacy i Górale czyli Cud mniemany” Wojciech Bogusławski 23-11-1991

  • Sztrajfa „Krakowiacy i Górale czyli Cud mniemany” Wojciech Bogusławski. 14-03-2000 Setne przedstawienie

  • Afisz „Krakowiacy i Górale czyli Cud mniemany” Wojciech Bogusławski Gala Teraz Polska 03-05-1993

  • Wkładka Obsadowa.„Krakowiacy i Górale czyli Cud mniemany” Wojciech Bogusławski 11-10-1994

  • Wkładka Obsadowa.„Krakowiacy i Górale czyli Cud mniemany” Wojciech Bogusławski 24-01-1993

  • Wkładka Obsadowa.„Krakowiacy i Górale czyli Cud mniemany” Wojciech Bogusławski 28-01-1993

  • Wkładka Obsadowa.„Krakowiacy i Górale czyli Cud mniemany” Wojciech Bogusławski 01-06-1993

  • Wkładka Obsadowa.„Krakowiacy i Górale czyli Cud mniemany” Wojciech Bogusławski 26-02-1998

  • Wkładka Obsadowa.„Krakowiacy i Górale czyli Cud mniemany” Wojciech Bogusławski 03-04-1997. 240-lecie urodzn Wojciecha Bogusławskiego

  • Wkładka Obsadowa.„Krakowiacy i Górale czyli Cud mniemany” Wojciech Bogusławski 24-02-1998 Przedstawienie galowe w 165-lecie otwarcia Teatru Wielkiego

  • Wkładka Obsadowa.„Krakowiacy i Górale czyli Cud mniemany” Wojciech Bogusławski 11-11-1999

  • Wkładka Obsadowa.„Krakowiacy i Górale czyli Cud mniemany” Wojciech Bogusławski 22-02-2000

  • Wkładka Obsadowa.„Krakowiacy i Górale czyli Cud mniemany” Wojciech Bogusławski 14-03-2000

  • Wkładka Obsadowa.„Krakowiacy i Górale czyli Cud mniemany” Wojciech Bogusławski 17-04-2001

  • Wkładka Obsadowa.„Krakowiacy i Górale czyli Cud mniemany” Wojciech Bogusławski 23-11-1991 Premiera A

  • Wkładka Obsadowa.„Krakowiacy i Górale czyli Cud mniemany” Wojciech Bogusławski 23-11-1996

  • Wkładka obsadowa „Rozterki miłosne według Krakowiaków i Górali" Zuzanna Falkowska, Jan Stokłosa premiera 2015-11-21