Zygmunt Dąbrowski

Zygmunt Dąbrowski (27 XI 1896, Pruszków k. Warszawy – 20 III 1973, Warszawa). Syn Ludwika D. i Stefanii z Jankowskich. W latach 1925-39 był pierwszym tancerzem w Teatrze Wielkim w Warszawie, solistą w zespole Anny Pawłowej, a także solistą Baletu Jana Cieplińskiego, Teatru Wielkiego w Poznaniu i Teatru Wielkiego w Wilnie. Wybitny pedagog.

W latach 1910-17 uczył się w warszawskiej szkoły baletowej, m.in. pod kierunkiem Michała Kuleszy i Jana Walczaka. Jako uczeń zadebiutował na scenie Teatru Wielkiego w 1916 roku, tańcząc w pas de trois w I akcie Jeziora łabędziego (chor. R. Grassi wg M. Petipy i L. Iwanowa, muz. P. Czajkowski) oraz w Dolinie Szwajcarskiej jako Solista Talzac w balecie Na foyer baletu (chor. M. Kulesza, muz. różnych kompozytorów), a w roku następnym zatańczył w Teatrze Wielkim partię Rybaka u boku Anny Gaszewskiej w Córze Neptuna (chor. A. Gaszewska, muz. Z. Singer) i jednego z Ułanów i Niewolników w widowisku tanecznym Hellada i Polonia (chor. M. Kulesza, muz. K. Kurpiński, 1917).

W 1917 roku został zaangażowany do baletu Teatru Wielkiego na stanowisko koryfeja i szybko awansował do rangi solisty. Charakteryzował się świetną aparycją i techniką tańca klasycznego. Był znakomitym partnerem m.in. Haliny Szmolcówny i Ireny Szymańskiej. W latach 1917-21 tańczył w następujących rolach: Poliszynel w Wieszczce lalek (chor. H. Meunier, W. Legrain wg J. Hassreitera / P. Zajlich, muz. J. Bayer), Czarny Niewolnik w Szeherezadzie (chor. P. Zajlich wg M. Fokina, muz. N. Rimski-Korsakow), Książę Zygfryd w Jeziorze łabędzim (chor. R. Grassi wg M. Petipy i L. Iwanowa / P. Zajlich i J. Walczak, muz. P. Czajkowski), Niewolnik w Kleopatrze (chor. P. Zajlich wg M. Fokina, muz. S. Taniejew, M. Glinka i in.), Colin w Lizetcie, córce źle strzeżonej (chor. E. Cecchetti wg L. Iwanowa i M. Petipy, muz. P.L. Hertel), Solista w Chopinianach (chor. P. Zajlich wg M. Fokina, muz. F. Chopin), Cygan w Amarilli (chor. P. Zajlich wg I. Chlustina, muz. C.M. von Weber, P. Czajkowski, A. Dvořák), Książę Albert w Giselle (chor. trad. J. Perrot / M. Petipa / E. Cecchetti, muz. A. Adam) i Niewolnik w Panu Twardowskim (chor. P. Zajlich, muz. L. Różycki) oraz w scenach baletowych w operach: Jaś i Małgosia (muz. E. Humperdinck, 1918), Stara baśń (muz. W. Żeleński, chor. P. Zajlich, 1918), Sprzedana narzeczona (muz. B. Smetana, 1918), Carmen (muz. G. Bizet, 1918) i Faust (muz. Ch. Gounod, 1919).

W latach 1921-22 był tancerzem w zespole Anny Pawłowej, występując m.in. w Londynie, Paryżu, Stanach Zjednoczonych i Kanadzie. Tańczył tam m.in. w Weselu w Ojcowie (pt. Polish Wedding, chor. M. Pianowski, J. Ciepliński, muz. K. Kurpiński i in., prem. 4 X 1921, Nowy Jork). Po powrocie do Warszawy, 12 września 1922 roku wziął udział w prapremierze Pieśni miłosnych Hafiza (muz. K. Szymanowski, chor. P. Zajlich).

W latach 1922-25 był solistą w Balecie Jana Cieplińskiego. W sezonie 1922/23 występował w jego choreografiach w Teatrze Polskim w Katowicach, kreując role: Przodownika w Bajce (muz. S. Moniuszko), Fauna w Fantazji fauna (muz. C. Debussy), solisty w Walcu i Fantazji (muz. F. Chopin), Arlekina w Karnawale (chor. J. Ciepliński wg M. Fokina, muz. R. Schumann), Pana w Polonii (muz. R. Wagner), solisty w Kaprysie włoskim (muz. P. Czajkowski), Istoty Męskiej w Prometeuszu (chor. J. Ciepliński, muz. L. van Beethoven). Następny sezon spędził z zespołem Cieplińskiego w Operze Poznańskiej, występując m.in. w: Tańcu groteskowym (muz. P. Czajkowski), Tańcu węgierskim (muz. J. Brahms), Bajce (muz. S. Moniuszko), jako solista w Walcu i Fantazji (muz. F. Chopin), Arlekin w Karnawale (muz. R. Schumann), Pan w Polonii (muz. R. Wagner), Faun w Fantazji fauna (muz. C. Debussy), Poliszynel w Wieszczce lalek (muz. J. Bayer), Wódz I w Stepie (muz. Z. Noskowski) i Satyr w Zefirze i Florze (muz. S. Moniuszko). Sezon 1924/25 spędził z grupą Cieplińskiego występując w Teatrze Wielkim w Wilnie, w opracowanym wcześniej repertuarze (premierą był Don Juan, w którym zatańczył tytułowego bohatera, chor. J. Ciepliński, muz. Ch.W. Gluck, 1925). W sierpniu 1924 występował z zespołem Cieplińskiego w Wiedniu, demonstrując wiązankę polskich tańców ludowych.

W sezonie 1925/26 wrócił do Teatru Wielkiego w Warszawie, gdzie zatańczył m.in. rolę Dafnisa w Dafnisie i Chloe (chor. P. Zajlich wg M. Fokina, muz. M. Ravel, 1926), Królewicza w Kupale (skrócona wersja Bajki, chor. P. Zajlich, muz. L. M. Rogowski, 1926) i Caviella, adoratora Rosetty w Pulcinelli (chor. F. Parnell, muz. I. Strawiński na motywach G.B. Pergolesiego, 1928). Następnie stworzył kreacje jako: solista w opero-balecie Boruta (chor. F. Parnell, muz. W. Maliszewski, 1930), Szatan w Święcie ognia (chor. P. Zajlich, muz. Z. Noskowski, 1930), Kneź Ryś w Świteziance (chor. P. Zajlich, muz. E. Morawski, 1931), Kapral w Na kwaterze (chor. P. Zajlich, muz. S. Moniuszko, 1931), Piotr w Zalotach ułańskich (chor. P. Zajlich, muz. N.N., 1933), Franciszek w Coppelii (chor. J. Ciepliński, muz. L. Delibes, 1935), Wódz Harnasiów w Harnasiach (chor. M. Pianowski, E. Koszutski, muz. K. Szymanowski, 1938). Występował także w teatrzykach rewiowych, takich jak: „8.30”, „Alhambra” i „Wielka Rewia”. W 1937 roku włączył się do nowo powstałego zespołu Cieplińskiego pn. Balet Warszawski, w którym występował w duecie z Haliną Szmolcówną w różnych miastach Polski, w Budapeszcie i Czechosłowacji. W 1939 roku, po zajęciu Warszawy przez wojska hitlerowskie, zakończył karierę sceniczną.

W latach 1934-39 i 1940-44 prowadził w Warszawie prywatną szkołę tańca pn. Prywatne Zawodowe Kursy Baletowe Zygmunta Dąbrowskiego z siedzibą przy ulicy Nowy Świat 64. Szkoła ta wyróżniała się wysokim poziomem nauczania tańca klasycznego. Po wojnie kontynuował pracę pedagogiczną. W latach 1945-47 z Teresą Dobrowolską prowadził Szkołę Baletu i Tańca Artystycznego w Łodzi, której działalność trwała potem w Warszawie do 1950 roku. Kolejne piętnaście lat uczył tańca klasycznego w Państwowej Średniej Szkole Baletowej w Warszawie (do grona jego uczniów należeli m.in.: Jerzy Barankiewicz, Dariusz Blajer, Łukasz Gruziel, Ireneusz Wiśniewski). Po otwarciu szkoły baletowej w Gdańsku współpracował i wspierał tamtejszą kadrę pedagogiczną.

W latach 1952-56 był pedagogiem w Zespole Pieśni i Tańca „Skolimów”. Na zlecenie Ministerstwa Kultury i Sztuki opracował program nauczania tańca klasycznego dla państwowych szkół baletowych. W 1965 roku przeszedł na emeryturę, ale przez kolejne cztery lata współpracował jeszcze z warszawską szkołą baletową. 30 kwietnia 1965 roku obchodził jubileusz 50-lecia pracy artystycznej i pedagogicznej. W koncercie na jego cześć wzięli udział m.in.: Barbara Bittnerówna, Jerzy Kapliński, Feliks Malinowski, Stanisław Szymański, Witold Gruca, Bożena Kociołkowska i Wojciech Wiesiołłowski, artyści z zespołu pieśni i tańca „Mazowsze” oraz uczniowie warszawskiej szkoły baletowej. Otrzymał odznaczenia: Złoty Krzyż Zasługi, Złotą Odznakę za zasługi dla miasta Warszawy i Krzyż Orderu Odrodzenia Polski. Zmarł 20 marca 1972 roku i został pochowany na Starych Powązkach: kw. 212, rz. III, m. 29.

Joanna Sibilska-Siudym