Ryszard Karczykowski

Ryszard Karczykowski, śpiewak – tenor, dyrektor teatru. Pochodzi z Tczewa. Śpiewał w szkolnych chórach. Głos kształcił w Gdańsku i Szczecinie pod kierunkiem Haliny Mickiewiczówny (solistki Opery Warszawskiej w pierwszej powojennej dekadzie) i pozostał wiernym jej uczniem. W Chórze Opery Bałtyckiej, gdzie przyjęto go do drugich tenorów, owładnął nim żywioł sceny. Służbę wojskową odbył w Centralnym Zespole Artystycznym Wojska Polskiego, w kwartecie rewelersów. Pierwsze kroki w karierze teatralnej robił jako solista Teatru Muzycznego w Szczecinie (1965–1969). Później uzyskał angaż w Landestheater w Dessau (1969–1974) i rolą Carewicza Gwidona w Bajce o carze Sałtanie Rimskiego-Korsakowa (1970) rozpoczął karierę operową. Doprowadził nawet do wystawienia tam Strasznego dworu Moniuszki, w którym wykonał partię Stefana. Z Dessau dojeżdżał na studia reżyserskie w Musikhochschule im. Hansa Eislera w Berlinie, gdzie zdążył zetknąć się ze sławnym Walterem Felsensteinem i miał zajęcia z uznanym, choć kontrowersyjnym, Harrym Kupferem (dyplom uzyskał w 1977 r.). Na jego role Księcia Mantui w Rigoletcie Verdiego i Kamila de Rossillon w operetce Wesoła wdówka Lehára zwróciły uwagę opiniotwórcze magazyny „Die Bühne” i „Opernwelt”, pisząc o smukłym i szarmanckim Polaku z tenorem o wyjątkowo miękkim brzmieniu w najwyższym rejestrze.

Będąc solistą Opery w Lipsku (1974–1976), wystąpił na prestiżowym Festiwalu w Aix-en-Provence w roli Alfreda w Traviacie Verdiego (1975), a w sylwestrowy wieczór 1976 r. odniósł ogromny sukces: zadebiutował w Covent Garden jako Alfred w Zemście nietoperza Straussa pod dyrekcją Zubina Mehty, obok Kiri te Kanawa (Rosalinda) i Hermanna Preya (Eisenstein). Telewizja BBC transmitowała przedstawienie do ośmiu krajów Europy oraz Ameryki, a on w londyńskiej Zemście pozostał przez sześć sezonów. Występował tam także do 1980 r. w operach Verdiego i Mozarta, mając za partnerów najznakomitszych śpiewaków świata. Gościł na scenach Frankfurtu nad Menem i Wiednia (Volksoper, Theater an der Wien i od 1979 r. Staatsoper). Uznany za tenora mozartowskiego, rolę Tamina w Czarodziejskim flecie ponawiał w Linzu, Leningradzie, Monachium i na Festiwalu Mozartowskim w Salzburgu. Potem sezonowe kontrakty wiązały go z teatrem we Frankfurcie, berlińską Deutsche Oper, drezdeńską Semperoper. Wykonywał tam w otoczeniu śpiewaków najwyższej rangi liczne i rozmaite tenorowe role w dziełach od Donizettiego po Szostakowicza, od Smetany i Pucciniego po Richarda Straussa, Busoniego i Schönberga. Zapraszano go do Francji (Marsylia) i USA (Boston, Houston), Hiszpanii i Skandynawii. Często swój osobisty wdzięk oddawał operetce, a jednocześnie nie lękał się nieznanych i współczesnych partytur oratoriów i oper. Zasłynął jako odtwórca postaci Alwy w Lulu Berga. W 1992 r. londyński instytut zrzeszający pięć uczelni muzycznych (The London Institute for Applied Research) nadał mu tytuł doktora honoris causa za całokształt osiągnięć artystycznych.

Najbardziej różnorodne i spektakularne były jego występy wiedeńskie. Poza trzema tamtejszymi scenami operowymi pojawiał się tam również w obsadach spektakli i koncertów Wiener Festspiele i Wiener Festwochen, wieczorach sylwestrowych i noworocznych, które w Wiedniu mają specjalny smak; występował w słynnej sali Musikverein i odbył tournée z orkiestrą Wienermusikverein. W 1982 r. posiadł prestiżowy tytuł „Kammersängera”, a w 1998 r. zaśpiewał na Balu w Operze Wiedeńskiej. Nie zaniedbywał wykonań muzyki polskiej ani występów w kraju. Nagrał dla firmy Decca z Detroit Symphony Orchestra III Symfonię Szymanowskiego (1980) – fonograficzną premierę dzieła w wersji z tenorem. W Zurychu uczestniczył, jako Góral i... Jontek w koncertowym, pierwszym w tym mieście wykonaniu Halki Moniuszki, a także w prawykonaniach Polskiego Requiem Pendereckiego w Stuttgarcie, w Wiedniu pod dyrekcją Mścisława Roztropowicza (1984) i Rzymie pod batutą kompozytora (1985). Dawał koncerty arii operowych i operetkowych, występował z chórami w różnych miastach Polski. W Warszawie w ramach Festiwalu Polskiego Radia „Chopin 1999 – Źródła i konteksty” wystąpił w programowej replice ostatniego koncertu Chopina w Paryżu, śpiewając arię z Roberta Diabła Meyerbeera, co zostało utrwalone na płycie wytwórni Opus 111.

W latach 2004–2006 sprawował dyrekcję artystyczną Opery w Krakowie. Prowadzi kursy wokalne w Krakowie, Wrocławiu i Radziejowicach oraz w różnych ośrodkach Niemiec, Japonii i Finlandii. Uzyskał tytuł profesora, wykłada na Uniwersytecie Muzycznym Fryderyka Chopina.

W warszawskim Teatrze Wielkim występował kilkanaście razy w swej popisowej roli Alfreda w Traviacie Verdiego (1976, 1979, 1980, 1983, 1984). Krytyk Józef Kański twierdził, że był jednym z najlepszych widzianych tu Alfredów. Od września 2006 r. do kwietnia 2008 r. był dyrektorem artystycznym Teatru. Zabiegał wówczas o przyciągnięcie do Teatru Wielkiego młodzieżowej widowni, spotykał się z dyrektorami liceów ogólnokształcących. Zależało mu na propagowaniu sztuki operowej wśród dzieci. Z jego inicjatywy na Scenie Młynarskiego wystawiono na podstawie opery Mozarta spektakl dla dzieci W krainie czarodziejskiego fletu (2007). Doprowadził do prapremiery opery Marty Ptaszyńskiej Magiczny Doremik (2008). Pracował nad zorganizowaniem przy Teatrze Wielkim Studia Operowego dla młodych wokalistów, które współpracowałoby z innymi krajowymi scenami. Za jego sprawą, jedyny raz w Polsce, przygotował operową premierę słynny Niemiec Harry Kupfer, jego profesor ze studiów reżyserskich w Berlinie; w warszawskim Teatrze Wielkim zrealizował, wraz ze swymi współpracownikami, bardzo interesujące Opowieści Hoffmanna Offenbacha (2007).

Według: M. Komorowska, Złote głosy, „Ruch Muzyczny”, portal www.maestro.net.pl