Adam Didur

ADAM  DIDUR  (24 XII 1873 Wola Sękowa – 7 I 1946 Katowice), śpiewak – bas. Głos kształcił w Konwersatorium Galicyjskiego Towarzystwa Muzycznego we Lwowie (1892-1895) u znakomitego pedagoga wokalistyki, Włodzimierza Wysockiego. Na dalsze studia wokalne pojechał do Mediolanu i do 1898 występował w różnych teatrach i teatrach włoskich (w tym w La Scali) a także w Ameryce Południowej. W okresie 1899-1903 przez cztery sezony był solistą warszawskiego Teatru Wielkiego. Zadebiutował tu jako Marcel w Hugonotach Meyerbeera 1 X 1899 roku rozpoczynając tym serię wybitnych ról kreowanych na tej scenie. Były to postacie z oper włoskich: Ramfis w Aidzie, Sparafucile w Rigoletto i Silva w Ernanim Verdiego, Colline w Cyganerii Oucciniego, Mefistofeles – tytułowa w operze Boita, Don Basilio w Cyruliku sewilskim Rossiniego, Don Guridana w Ruy Blasie Marchettiego, Alvise w Giocondzie Ponchiellego. Były także inne, jak Mefisto w Fauście Gounoda, Król w Hamlecie i Lotariusz w Mignon Thomasa, Gremin w Eugeniuszu Onieginie Czajkowskiego, Król Henryk w Lohengrinie i Landgraf w Tannhäuserze Wagnera, Beneš w Daliborze Smetany, Kardynał Brogni w Żydówce Halévy'ego, Plumkett w Marcie Flotowa, Giacomo we Fra Diavolo Aubera, Lescaut w Manon Masseneta. Szczególnie był chwalony za role moniuszkowskie: Zbigniewa w Strasznym dworze, Serwacego w Verbum nobile, Upiora (Złego Pana) w Widmach pod batutą Emila Młynarskiego, a także w innych polskich operach:  Mazepie Minchejmera (Wojewoda), w Livii Quintilli Noskowskiego (Silva), w Duchu wojewody Grossmana  (Lajos), w Janku Żeleńskiego (Marek). Krytycy warszawscy opisywali jego piękny, szlachetny i giętki głos, wyborną deklamację,  walory aktorskie scenicznej gry i przemyślane koncepcje operowych postaci. Urozmaicony wówczas repertuar Teatru Wielkiego pomógł niewątpliwie Didurowi w szybkim rozwoju jego talentu i umiejętności. Śpiewak dokonał też wtedy w Warszawie pierwszych nagrań płytowych.

            W okresie 1903-1907 był solistą La Scali, zadebiutował w londyńskiej Covent Garden, kontynuował występy w Buenos Aires i Montevideo, odwiedził Warszawę, występując jako Wotan w Walkirii Wagnera. W 1907 roku osiadł w Nowym Jorku, a po sezonie występów w Manhattan Opera, stał się, na długie ćwierćwiecze (do 1933), solistą Metropolitan Opera. Rokrocznie jednak odwiedzał Europę, z polskich teatrów – operę we Lwowie, a także, od 1912 roku, w Warszawie. Podziwiano tu jego wspaniałą technikę wokalną, lecz zwracano też uwagę na przejaskrawianie efektów aktorskich. Podczas występów gościnnych   w 1914, 1922, 1923, 1924, 1926 i 1930 roku powtarzał swe poprzednie role, najchętniej Mefista w Fauście. Zyskał światową sławę, nagrał sporo płyt. Po powrocie do Polski zamieszkał we Lwowie, zajął się – z wielkim powodzeniem – pedagogiką, przygotowywał ze studentami przedstawienia prezentowane na scenie upadłej już wtedy Opery Lwowskiej. 

            W 1936 roku, w dobie kryzysu stołecznej Opery, złożył ofertę na jej poprowadzenie. Latem 1939 roku przyjął naczelną dyrekcję Teatru Wielkiego i podpisywał kontrakty z solistami. Wybuch wojny unicestwił wszystkie plany. Czas okupacji niemieckiej przebył w Warszawie dając lekcje  śpiewu. Wiosną 1945  roku przeniósł się na Śląsk i zaangażował w tworzenie Opery Śląskiej – rdzeń zespołu stanowili artyści repatriowani ze Lwowa i jego wychowankowie. Stał się pierwszym dyrektorem Opery Śląskiej, czuwał nad inaugurującą działalność tej sceny  premierą Halki Moniuszki (14 VI 1945). Zmarł nagle podczas lekcji z solistami.       

            Z pierwszą żoną, meksykańską śpiewaczką Angelą Aranda-Arellano, miał pięć córek. Trzy z nich: Ewa, Olga i Mary, zostało śpiewaczkami. Olga Didur (1900-1963) po intensywnej karierze scenicznej ( w różnych teatrach Polski, i w USA) i estradowej (w Europie) od 1947 roku była solistką Opery Śląskiej. Mary Didur-Załuska (1905-1979) zamieszkała w Polsce i tu założyła rodzinę; od 1933 roku występowała przeważnie w operetkach i rewiach, a także w niewielkich partiach operowych na scenach Krakowa, Warszawy, Lwowa, najdłużej w Poznaniu, zaskarbiając tam sobie wielką sympatię publiczności i uznanie.

            Opera Śląska, czcząc pamięć swego pierwszego dyrektora, organizuje od 1979 roku ogólnopolskie, a od 2004  międzynarodowe - Konkursy Wokalistyki Operowej imienia Adama Didura. Wybitni soliści warszawskiego Teatru Wielkiego nie raz zasiadali w jury tego Konkursu, a młodsi bywali jego laureatami.

 

 

                        Wg: Wacław Panek Adam Didur i wokaliści polscy na scenach operowych świata                                                                                  przełomu XIX/XX wieku, Wołomin 2010