Adelina Czapska

ADELINA  CZAPSKA (16 XII 1891 Smoleńsk – 13 VII 1985 Montreal), śpiewaczka – sopran.  W gimnazjum w Niżnym Nowogrodzie wyróżniała się uzdolnieniami muzycznymi w amatorskich przedstawieniach szkolnych i pułkowych (była córką oficera armii carskiej). Wybrana w drodze konkursu do klasy śpiewu w konserwatorium w Petersburgu, podjęła tam naukę w 1911 r. Zaangażowana do Teatru Maryjskiego, była tam solistką do 1917 r. W grudniu 1919 r. wraz z mężem i maleńkim synkiem przedostała się do Polski i dyrektor Emil Młynarski zaangażował ją do Teatru Wielkiego w Warszawie. Przyjmowana zrazu jako „artystka scen rosyjskich”, począwszy od Królowej w Hugonotach Meyerbeera (1920) i Małgorzaty w Fauście Gounoda (1921), stworzyła na tej scenie wiele udanych ról, zwłaszcza w operach polskich. Zgrabna, o regularnych rysach,  śpiewała partię Goplany (tytułową w operze Żeleńskiego) ubrana w fantastyczny kostium projektu Wincentego Drabika (1921) i Pieśni miłosne Hafiza Karola Szymanowskiego wystawione w wersji baletowej (1922). Wykonywała takie role, jak Małgorzatka (Rej w Babinie Adamusa, 1922), Caton (Casanova Różyckiego,1923), Hanna (Straszny dwór Moniuszki – od 1924 r. w 31 spektaklach), Barbara Radziwiłłówna (Król Zygmunt August Joteyki, 1925), Roksana (Król Roger Szymanowskiego, 1926) oraz tytułowe w Marii  Statkowskiego (1926), Beatrix Cenci Różyckiego (1927), Hrabinie (1927) i Halce Moniuszki (1929), Ijoli Rytla (1929).

            Miała mocny, wyrównany sopran i łatwość koloratury, toteż w szerokim repertuarze powierzano jej partie uważane za szczególnie trudne i odpowiedzialne, w tym  Konstancji (Uprowadzenie z seraju Mozarta, 1922), Zofii (Kawaler srebrnej róży Straussa, 1922), Magdaleny (Andrea Chénier Giordana, 1925), Gildy (Rigoletto Verdiego),  Elwiry (Don Giovanni Mozarta, 1925), Aidy (tytułowa w operze Verdiego) i Desdemony (Otello Verdiego, 1926), Leonory (Fidelio Beethovena, 1927) oraz Elzy (Lohengrin Wagnera), Tatiany  (Eugeniusz Oniegin Czajkowskiego), Hrabiny (Wesele Figara Mozarta) i Amelii (Bal maskowy Verdiego). Za niezastąpioną uważano ją w tak różnych wokalnie rolach jak Wenus (Tannhäuser Wagnera, 1923) i Szemachańska Królowa (Złoty kogucik Rimskiego-Korsakowa, 1926, 1929). Śpiewała również Micaelę (Carmen Bizeta), Julię (Romeo i Julia Gounoda), Violettę (Traviata Verdiego), Eudoksję (Żydówka Halévy’ego), Neddę (Pajace Leoncavalla). W prasie miewała znakomite recenzje, dostrzegano stały rozwój możliwości śpiewaczki, oddech wybornie opanowany, wymowę tekstu wyraźną, piękne brzmienie głosu całkiem wolnego od niemiłej wibracji, silny temperament i szczere wnikanie w nastrój utworu. W aktorstwie stosowała środki ekspresyjnego stylu gry.

            Niejednokrotnie w tym czasie występowała w innych miastach Polski, i w innych krajach.

W Warszawie stopniowo zaczęły pojawiać się opinie krytyczne (1930). Z autorem najostrzejszej recenzji... wzięła ślub. Wyjechali do Wiednia, później do Berlina, w latach 1932–1934 przebywali w Ameryce Południowej. Po powrocie na Stary Kontynent występowała w różnych miastach Europy, także w Polsce, w Poznaniu (1936). Wybuch wojny zastał ją w Paryżu. Przedostała się do Hiszpanii, stamtąd do Portugalii, statkiem dopłynęła do Ameryki. Osiedliła się w Montrealu. Dawała tam lekcje śpiewu i koncerty pieśni (1950, 1952). Uczyła też muzyki w szkołach ogólnokształcących, a na uniwersytecie w Montrealu prowadziła wykłady o kulturze muzycznej krajów słowiańskich. Była pięciokrotnie zamężna.

                        Wg: Słownik biograficzny teatru polskiego, t. III (w druku)