Franciszka Denis-Słoniewska

FRANCISZKA DENIS-SŁONIEWSKA (4 X 1907 Borysław – 3 V 1992 Warszawa), śpiewaczka – mezzosopran. W wieku kilkunastu lat należała do chóru Towarzystwa Śpiewaczego „Bojan” w Borysławiu, następnie była aktorką, tancerką, chórzystką i solistką w Ukraińskim Teatrze „Kooperatywa” (dawna słynna Ruska Besida) we Lwowie. Jej śpiew zwracał uwagę, toteż za radą znawców wstąpiła do Konserwatorium Polskiego Towarzystwa Muzycznego. Na życzenie męża, perkusisty w operowej orkiestrze, przerwała jednak studia i wróciła do nich dopiero w 1934 r.

Opera Lwowska była już zlikwidowana. Denis-Słoniewska brała więc udział jedynie w sporadycznie organizowanych w mieście przedstawieniach. Po jej występie w Eugeniuszu Onieginie Czajkowskiego w roli Filipiewny napisano, że to jeden z najpiękniejszych głosów Lwowa. W Carmen Bizeta, przedstawieniu klasy operowej Konserwatorium (1939), odtwarzała rolę tytułową uzyskując dyplom z odznaczeniem. W latach 1939–1941 pod okupacją radziecką była solistką Lwowskiego Teatru Opery i Baletu; odnosiła tam sukcesy. W 1941 r. z ramienia Teatru została deputowaną do Rady Miejskiej Lwowa i otrzymała nagrodę w wysokości 3000 rubli od I sekretarza Komunistycznej Partii Ukrainy Nikity Chruszczowa. Po wkroczeniu Niemców zarabiała na życie, wyrabiając siatki na włosy. W sezonie 1944/45, ponownie za radzieckiej władzy, wróciła do grona solistów Ukraińskiego Teatru Opery i Baletu we Lwowie. Ale 11 listopada 1944 r., w działającym tam również Państwowym Teatrze Polskim, wystąpiła na uroczystej akademii urządzonej przez Związek Patriotów Polskich z okazji 26. rocznicy odzyskania niepodległości Polski.

            30 września 1945 roku wraz z grupą artystów polskich wyruszyła ze Lwowa pociągiem repatriacyjnym i po tygodniu przybyła do Bytomia. Na trzy sezony stała się solistką utworzonej tam Opery Śląskiej, wykonując czołowe partie mezzosopranowe. Po sezonie spędzonym w zespole Opery Poznańskiej (1948/49) związała się z Operą Warszawską. Spośród stworzonych na tej scenie jej ról za doskonałe uważano takie jak: Wdowa (Goplana Żeleńskiego, 1949), Cześnikowa (Straszny dwór Moniuszki, od 1950 r. wykonywała ją aż 159 razy!), Stara Hrabina (Dama pikowa Czajkowskiego, 1955), a także Ortruda w Lohengrinie Wagnera (1956). Występowała też tutaj z powodzeniem w typowych dla niskich głosów kobiecych partiach Suzuki (w Madame Butterfly Pucciniego), Amneris (w Aidzie Verdiego), Niani (w Borysie Godunowie Musorgskiego, 1960) i Azuceny w Trubadurze Verdiego (1959); zdaniem Józefa Kańskiego była w owym czasie jedną z najwspanialszych w Europie odtwórczyń tej roli. Powierzano jej również role Madelon w Andrea Chénier Giordana i Herodiady w Salome Straussa (1961).

            W listopadzie 1961 r. została zwolniona, wraz z wieloma innymi artystami, z Opery Warszawskiej przez dyrektora Bohdana Wodiczkę. Pochowano ją na Powązkach. Swoją pisemną pracę dyplomową w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej (dziś Uniwersytet Muzyczny Fryderyka Chopina) poświęciła jej Ewa Podleś.

                        Za: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego, t. III (w druku)