Jan Kiepura

Był synem piekarza. Za młodu brał aktywny udział w walkach o wolność Śląska jako członek Polskiej Organizacji Wojskowej oraz uczestnik I powstania śląskiego. Zgodnie z wolą rodziców studiował na Uniwersytecie Warszawskim, równocześnie jednak uczył się śpiewu u Wacława Brzezińskiego, a przez pewien okres pobierał też lekcje u Tadeusza Leliwy. Obaj byli solistami Teatru Wielkiego. W 1923 r. wystąpił po raz pierwszy na publicznym koncercie w sali kina „Sfinks" w Sosnowcu. W 1924 r. Emil Młynarski zaangażował go do opery w Warszawie, gdzie młody Kiepura śpiewał jeszcze skromne, epizodyczne partie m.in. Górala w III akcie Halki Moniuszki. Jego pierwszy i wielki debiut operowy miał miejsce we Lwowie 15 stycznia 1925 r., gdzie artysta kreował tytułową rolę w Fauście Gounoda. Tę samą partię wykonał w Teatrze Wielkim w Poznaniu i, 11 lutego 1925 r., w Teatrze Wielkim w Warszawie. W 1926 r. wyjechał do Wiednia, gdzie młodym śpiewakiem zainteresował się dyrektor tamtejszej Staatsoper oraz primadonna Maria Jeritza. 22 września 1926 r.  partnerował jej w Tosce Pucciniego na scenie Staatsoper, co stało się jego sensacyjnym zagranicznym debiutem. Przez 3 następne miesiące śpiewał w Wiedniu, Berlinie, Brnie, Pradze i Budapeszcie, a w lutym 1927 r. − w Royal Albert Hall w Londynie. W 1928 r. wziął udział w premierze Das Wunderder Heliane Korngolda w Staatsoper (z Lotte Lehmann jako partnerką). W 1928 r. zadebiutował rolą Kalafa w Turandot Pucciniego w mediolańskiej La Scali, gdzie następnie śpiewał partię Cavaradossiego w Tosce Pucciniego i wziął udział w prapremierze opery Lattuady Le precioseriaicole pod dyrekcją Toscaniniego. Ponownie wystąpił w La Scali w 1931 r. jako Kawaler des Grieux w Manon Masseneta pod dyrekcją de Sabaty. Był to początek wielkiej kariery polskiego śpiewaka, który jednocześnie odnosił sukcesy na innych scenach Europy, jak Staatsoper w Berlinie, Opéra Comique w Paryżu, Covent Garden w Londynie, Teatro Colón w Buenos Aires. 10 lutego 1938 r. zadebiutował rolą Rudolfa w Cyganerii Pucciniego w Metropolitan Opera House w Nowym Jorku, gdzie następnie śpiewał także Don José w Carmen Bizeta oraz Księcia Mantui w Rigoletcie Verdiego, która to rola stała się jedną z najświetniejszych jego kreacji. W 1930 r. rozpoczął też współpracę z niemieckimi, amerykańskimi i innymi europejskimi wytwórniami filmowymi, występując z powodzeniem w 12 produkcjach, m.in. w: Neapol, śpiewające miasto (reż. C. Gallone, 1930), Pieśń nocy (reż. A. Litvak, 1932), Dla ciebie śpiewam (reż. C. Gallone, 1934), Czar cyganerii (reż. G. v. Bolvary, 1937) czy Valse brillante (reż. J. Boyer, 1949).
W dwóch ostatnich filmach grał razem z poślubioną w 1937 r. śpiewaczką i aktorką filmową, Martą Eggerth. Artysta stał się jednym z pierwszych europejskich idoli kina dźwiękowego.
W Metropolitan Opera House Kiepura występował także w 1939 r. oraz w sezonie 1941/1942. W 1944 r. przeniósł się do jednego z teatrów na Broadwayu, gdzie oboje z żoną przez cały rok z wielkim powodzeniem odtwarzali główne role w Wesołej wdówce Lehara. Z tym przedstawieniem gościli również w innych miastach Stanów Zjednoczonych oraz − już po
II wojnie światowej − w Anglii, Francji, we Włoszech i w Niemczech (spektakl przygotowany był w 4 wersjach językowych). W latach 1958−1959  Kiepura odwiedził Polskę, występując z koncertami m.in. w Warszawie i Krakowie. Ostatni raz wystąpił publicznie 13 sierpnia 1966 r. na polonijnym koncercie w Portchester w Stanach Zjednoczonych. W dwa dni później zmarł nagle na atak serca w swej rezydencji koło Nowego Jorku. Jego cialo, zgodnie z ostatnią wolą artysty, przewiezione zostało do Polski i pochowane w Alei Zasłużonych na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie. Od 1967 r. w Krynicy odbywa się doroczny Festiwal Arii i Pieśni im. Jana Kiepury.

Jan Kiepura przeszedł do historii jako najpopularniejszy z polskich śpiewaków XX wieku. Obdarzony tenorowym głosem wyjątkowej piękności, potrafił w wyniku usilnej pracy doprowadzić swą technikę wokalną do granic mistrzostwa. Dysponował też wyśmienitymi warunkami zewnętrznymi, a ponadto porywał słuchaczy żywiołowym temperamentem oraz udzielającą się widowni radością życia. W lalach 30. nagrywał dla wytwórni płyt Odeon/Parlophon. W 1939 r. utrwalone zostało także przedstawienie Rigoletta Verdiego w Metropolitan Opera House z udziałem Kiepury w roli księcia, wydanej w płytowej serii The Golden Age of the Opera. W latach 1992−1993 angielska firma Pearl wydała dwie płyty CD z nagraniami Kiepury. W 2002 r. obchodziliśmy setną rocznicę urodzin Jana Kiepury. Doceniając patriotyzm i światową sławę artysty, Sejm RP ustanowił rok 2002 – rokiem Jana Kiepury.W Sosnowcu stanął pomnik tenora. W książce poświęconej Janowi Kiepurze Jerzy Waldorff pisze ".....dodać można bez posądzania o szowinizm, że drugiego głosu tenorowego takiej siły, pełni i blasku jak gdyby nasyconej słońcem złota w dziejach dzisiejszej wokalistyki nie było."Jan Kiepura mimo wielkiej kariery, przez całe życie mówił o sobie, że jest prostym „chłopakiem z Sosnowca”. We wspomnieniach o nim czytamy: „Potrafił nawiązać dialog z publicznością, nigdy nie odmawiał, gdy go poproszono by zaśpiewał, śpiewał na ulicy, z dachu taksówki, balkonu czy na schodach gmachów operowych. Kiepura z każdą publicznością umiał porozumieć się jej językiem. Pod tym względem dzisiejsi wybitni śpiewacy operowi − Domingo, Pavarotti czy Carreras poczynają sobie tak samo, podkreślając iż wzorem dla nich jest Jan Kiepura. W osobie Jana Kiepury zbiegły się cechy niezwykłe: niepowtarzalny głos, wielka muzykalność oraz świadomość własnego talentu. Był wielkim patriotą, wciąż pamiętał swój kraj i rodzinne miasto. Demonstrował swą polskość w wielu drobiazgach. Przy lada okazji podkreślał, że nosi polskie buty, zapraszał na polski obiad, także ślub z Martą Eggerth wziął w Polsce”.