Józef Chodakowski

JÓZEF  CHODAKOWSKI (10 III 1850 Rawa Mazowiecka – 30 IV 1915 Warszawa), śpiewak (baryton) i reżyser. Pracował w Warszawie jako urzędnik, a jednocześnie uczył się śpiewu u Jana Quattriniego. Występy w Teatrze Wielkim rozpoczął od ról moniuszkowskich, Miecznika w Strasznym dworze i Janusza w Halce (1876), i całe życie pozostał oddany twórczości Moniuszki. Solistą warszawskiej sceny był do 1890 roku, i później ponownie, również jako reżyser, w latach 1892-1903. Jego głos, śpiew i aktorstwo chwalono w operach Wagnera (Telramund w Lohengrinie, Wolfram w Tannhäuserze), Verdiego (Jago w Otellu, Hrabia di Luna w Trubadurze). Był też doskonałym Escamillem w Carmen Bizeta. Do reżyserii przedstawień podchodził z wielką dbałością o urozmaicanie akcji scenicznej i aktywny udział w niej chóru. Jego nazwisko, jako reżysera, widnieje aż przy dziewiętnastu premierach operowych.

            W dziejach Teatru Wielkiego zasłużył się szczególnie podczas współpracy z dyrygentem Emilem Młynarskim (1897-1902). Potrafił wówczas taktycznie postępować z rosyjską dyrekcją Warszawskich Teatrów Rządowych (WTR): wstawiał do repertuaru opery Czajkowskiego, dzięki czemu uzyskiwał zgodę na wystawianie oper polskich. Wyreżyserował wówczas na nowo Hrabinę, Verbum nobile, Halkę (z okazji uroczystych, 499. i 500 z kolei przedstawień) oraz dał warszawską  premierę sceniczną Widm Moniuszki, i sam stworzył w nich kreacje Chorążego, Marcina Pakuły, Stolnika i Guślarza. Zasłużył się też jako reżyser prapremiery Mazepy Minchejmera. W 1901 roku w spektaklu Hrabiny, grając Chorążego, obchodził jubileusz dwudziestopięciolecia pracy artystycznej; oklaskiwany często i gorąco, od publiczności i kolegów solistów otrzymał kosztowne podarki. Od 1906 kierował klasą śpiewu, a w okresie 1909-1913 prowadził klasę operową w warszawskim Instytucie Muzycznym. Tłumaczył też na polski libretta operowe.

            Wg: Słownik Biograficzny teatru polskiego, t. I, Warszawa 1973