Ludwik Rządca

Pierwszy tancerz Teatru Wielkiego w Warszawie (od 1873 roku). Był ojcem solistki baletu, Heleny Rządcówny. Ukończył warszawską szkołę baletową, ucząc się m.in. pod kierunkiem znakomitego solisty, Mikołaja Grekowskiego. W sierpniu 1849 roku został zaangażowany do zespołu baletowego Teatru Wielkiego. Nienajlepsze warunki zewnętrzne utrudniały mu awans. Debiutował jako solista 1 stycznia 1864 roku w pas de deux z primabaleriną, Kamilą Stefańską. Po ustąpieniu czołowych solistów (braci Tarnowskich) przejął ich role.

W ciągu trwającej sześćdziesiąt lat kariery wystąpił w wielu rolach solowych, a później pantomimicznych. Początkowo występował w scenach zespołowych i można przypuszczać, że wziął udział w divertissement pt. Żniwiarze (chor. R. Turczynowicz, muz. Tittel, J. Stefani, 1853 – oprócz solistów wystąpił 48-osobowy corps de ballet). Wystąpił jako jeden z trzech Bachantów w Wenus i Adonis (chor. C. Blasis, muz. L. F. Casamorata, F. A. Blasis, G. Bajetti, 1856), solista w otoczeniu czterech solistek i zespołu baletowego w Divertissementi (chor. R. Turczynowicz, muz. N.N., 1859), w tańcach w balecie Modniarki, czyli Karnawał paryski (chor. R. Turczynowicz wg P. Borriego, muz. M. Strebinger, 1860). W 1863 roku zastąpił Antoniego Tarnowskiego w roli Henryka w Modniarkach. Kolejne role należały już do wiodących w ówczesnym repertuarze: Hrabia w Hrabinie i Wieśniaczce, czyli Przemianie żon (chor. R. Turczynowicz wg J. Maziliera, muz. A. Adam, J. Stefani, 1866), James w Sylfidzie (chor. M. Pion / R. Turczynowicz, muz. J. M. Schneitzhoeffer, 1866), Leonardo w Asmodei, diable rozkochanym (chor. R. Turczynowicz wg J. Maziliera , muz. F. Benoist, N. H. Reber, 1866), Gabriel, rzeźbiarz w balecie Hrabina d’Egmont (chor. K. Telle, muz. P. Giorza, M. Strebinger, J. Lanner, J. Strauss, 1867), Febus w Esmeraldzie (chor. R. Turczynowicz wg J. Perrota, muz. C. Pugni, 1868), Federici w Marco Spadzie (chor. R. Turczynowicz wg J. Maziliera, muz. D. Auber, 1868), Don Ramiro w Rozbójniku morskim (chor. F. Taglioni, muz. A. Adam, 1868), Farfalino w Fiametcie (chor. F. Magri, H. Meunier, muz. P. Giorza, hr. Szeheny, Droesler, 1868), Dżalma w Motylu (chor. H. Meunier (?), muz. J. Offenbach, 1868, w 1870 włączony do Orfeusza w piekle), tytułowy Korsarz (chor. J. Mazilier / R. Turczynowicz / H. Meunier, muz. A. Adam, J. Stefani, F. Chopin, 1869), solista w pas de trois we Flicku i Flocku (chor. V. Calori wg P. Taglioniego, muz. P. L. Hertel, L. A. Lewandowski, 1869), Leander w Dwóch posągach (chor. H. Meunier, muz. J. Elsner, J. Stefani, 1869), Franzel (odpowiednik Colina) w Córce źle strzeżonej (chor. V. Calori, muz. różnych kompozytorów, m.in. J. Offenbacha, 1870), Ludwik, pierwszy tancerz w balecie Tancerze europejscy w Chinach (chor. V. Calori, muz. A. Münchheimer, D. Auber, P. Giorza i in., 1870), Alfred w Figlach szatana (chor. V. Calori, muz. S. Moniuszko, A. Münchheimer, 1870), solista w Libelli, czyli Zemście owadu (chor. V. Calori, muz. F. Flotov, S. Moniuszko i in., 1871), Artur, zakochany w Melii w Meluzynie (chor. V. Calori, muz. A. Sonnenfeld, 1873), Szatan (1874), Franciszek (1875) i Twardowski (od 1883) w Panu Twardowskim (chor. V. Calori, muz. A. Sonnenfeld), Lorenzo w Don Kiszocie, czyli Weselu Gamasza (chor. H. Meunier, muz. K. Różalski, M. Stankiewicz, L. Kühne, 1885), Rinaldo, malarz w Jotta, czyli Miłość i sztuka (chor. P. Borri, muz. M. Strebinger, N. Gabrielli, 1876), Pinto w Kuglarce (chor. p. Borri, muz. P. Giorza, G. Giaquinto, L. A. Lewandowski, 1877).

W latach 80. przeszedł do ról pantomimicznych, m.in.: Frollo w Esmeraldzie, Dumont w Robercie i Bertrandzie, czyli Dwóch złodziejach, Wieśniak w Wieszczce lalek (chor. H. Meunier we współpracy z W. Legrain wg J. Hassreitera, muz. J. Bayer, 1891), Hrabia Albrecht w Damie kierowej (chor. R. Grassi, muz. F. Spetrino, 1897), Starosta w Postoju kawalerii (chor. L. Iwanow, muz. I. Armsheimer, 1897), Zły duch (odpowiednik Rotbarta) w Jeziorze łabędzim (chor R. Grassi we współpracy z J. Walczakiem wg M. Petipy i L. Iwanowa, muz. P. Czajkowski, 1900), Pluton w Przebudzeniu się Flory (chor. R. Grassi wg M. Petipy i L. Iwanowa, muz. R. Drigo, 1902), Bela, dworzanin w Święcie ognia (chor. R. Grassi, muz. Z. Noskowski, 1902), Notariusz w Po balu (chor. E. Cecchetti, muz. E. Köhler, 1902), Diogenes w Ewie, czyli Kobiecie z kamienia (chor. E. Cecchetti, muz. A. Venanzi, 1903), Sędzia w Katarzynie, córce bandyty (chor. J. Perrot / M. Petipa / E. Cecchetti, muz. C. Pugni, 1903), Organista w Weselu w Ojcowie (wzn. H. Meunier), Asesor w Tadeuszu i Zosi (chor. M. Kulesza, muz. K. Kurpiński, 1906).

W czasie swojej długiej kariery scenicznej obchodził kilka jubileuszy: 35-lecia (22 XII 1884), 40-lecia (1892) i 60-lecia (29 XII 1907) pracy artystycznej. Ostatni raz wystąpił w roli Starosty w Postoju kawalerii (21 II 1909).

W latach 1873–1902 był cenionym nauczycielem w warszawskiej szkole baletowej.

Pochowany został na warszawskich Powązkach: kw. 83, rz. 2, m.1,2.

Joanna Sibilska-Siudym