Maria Mokrzycka

Maria Mokrzycka (26 II 1882 Lwów – 15 V 1971 Skolimów k/Warszawy), śpiewaczka – sopran. W latach 1902–1905 kształciła głos w Konserwatorium Galicyjskiego Towarzystwa Muzycznego we Lwowie pod kierunkiem słynnego pedagoga Walerego Wysockiego. Pierwszą jej rolą sceniczną była Stella w operze Chopin Oreficego w 1905 r. w Operze Lwowskiej. Dostała tam angaż i śpiewała rozmaite sopranowe partie przez trzy sezony. Zaproszona do warszawskiego Teatru Wielkiego wystąpiła w tytułowej roli opery Wanda Dopplera w marcu 1908 r., później pojawiła się na scenie jako Nedda w Pajacach Leoncavalla, a następnie wykonywała takie partie, jak Małgorzata w Fauście Gounoda, tytułowe w Tosce i Madame Butterfly Pucciniego oraz w Halce Moniuszki, a także Ewy w Śpiewakach norymberskich Wagnera, gdzie stworzyła znakomitą parę z Ignacym Dygasem – Walterem. Nagrała też wtedy na płyty duety z występującym wówczas w Warszawie słynnym włoskim barytonem, Mattią Battistinim. Po roku wyjechała do Włoch na długie tournée, przez pewien czas była solistką Teatro San Carlo w Neapolu, potem miała kontrakty w teatrach Barcelony i Madrytu. Odbyła też podróż artystyczną do Ameryki Północnej i wystąpiła tam w największych miastach. Po powrocie do Europy podpisała angaże do oper w Budapeszcie i Wenecji, lecz gdy w 1914 r. wybuchła wojna, zerwała je i, niespokojna o los rodziny, pojechała do Lwowa. Śpiewała dla żołnierzy w szpitalach wojskowych Wiednia, Krakowa i Stanisławowa.

W 1916 r. zamieszkała w Warszawie i w 1917 r. dołączyła do zespołu Opery Warszawskiej. Za dyrekcji Janiny Korolewicz-Waydowej odtwarzała m.in. partie Neali w Parii Moniuszki i Psyche w polskojęzycznej premierze opery Różyckiego Eros i Psyche (1918). W dekadzie dyrekcji Emila Młynarskiego pozostawała czołową solistką Teatru Wielkiego. W lipcu 1920 r. wraz z całym zespołem w ramach akcji plebiscytowej objechała miasta Śląska, promując jako tytułowa Halka kulturę polską. Uczestniczyła w prapremierach polskich oper wprowadzanych do repertuaru przez dyrektora Młynarskiego: była Dorotką w operze Rej w Babinie Adamusa i tytułową Hagith w operze Szymanowskiego (1922), Fatmą w Casanovie Różyckiego (1923) i Rózią w Nocy letniej samego Młynarskiego (1924). Do najlepszych jej kreacji należały role w operach Pucciniego: Madame Butterfly, Tosca, Mimì w Cyganerii. Kunszt wokalny w repertuarze włoskiego bel canta umożliwiał jej odtwarzanie z sukcesem różnorodnych postaci w operach Verdiego: Violetty w Traviacie, Desdemony w Otellu, Gildy w Rigoletcie, Leonory w Trubadurze, Amelii w Balu maskowym, a nawet tytułowej Aidy. Rodzaj głosu predestynował ją też do nowszego repertuaru: stworzyła kreację w tytułowej roli w polskiej premierze modnej wtedy Mony Lizy Schillingsa (1927). W tym czasie występowała również w różnych miastach, w przedstawieniach operowych i na koncertach.

Była niewysoką brunetką o dużych oczach i miłym uśmiechu, miała dobre warunki sceniczne i temperament aktorski. Jej role cechował autentyzm w przekazie uczuć i niefałszowany liryzm. Jako Halka, pisano, miała w śpiewie i grze niezwykłą siłę przekonania. Właśnie w Halce obchodziła 12 marca 1931 r. jubileusz dwudziestopięciolecia pracy artystycznej; w kolejnych aktach towarzyszyło jej trzech różnych Jontków. Po tej uroczystości opuściła scenę.

Wojnę, okupację i Powstanie przebyła w Warszawie. Od 1945 r. uczyła, kolejno, w szkole muzycznej w Grodzisku Mazowieckim, Warszawie i Żyrardowie, a w latach 1953–1961 pracowała jako pedagog (od 1958 r. – profesor) impostacji głosu w warszawskiej Państwowej Wyższej Szkole Teatralnej (PWST). W listopadzie 1965 r. była honorowym gościem uroczystości inaugurujących działalność odbudowanego Teatru Wielkiego. Drobną, siwowłosą, wytworną starszą panią w czerni, wraz z towarzyszącą jej wnuczką, utrwaliły fotografie. Zmarła podczas letniego pobytu w Schronisku Artystów Weteranów Scen Polskich w Skolimowie.

Według: Słownik biograficzny teatru polskiego, t. II, Warszawa 1994