Olga Sawicka

Pierwsza solistka Opery Warszawskiej, solistka Ballet de Paris, primabalerina Opery Poznańskiej, pedagog. Swoją edukację taneczną rozpoczęła w 1946 roku od lekcji rytmiki i tańca w studiu baletowym zorganizowanym przez tancerza, Bronisława Mikołajczaka, przy Operze Poznańskiej (uczyła się m.in. pod kierunkiem Marii Lucas).

Debiutowała na scenie na scenie Opery Poznańskiej w wieku piętnastu lat i początkowo występowała w niewielkich rolach, tańcząc m.in. w: Nocy Walpurgi w operze Faust (muz. Ch. Gounod, chor. S. Miszczyk, 1947), Szeherezadzie (chor. M. Fokin / J. Kapliński, muz. N. Rimski-Korsakow, 1947), Nocy na Łysej Górze (chor. J. Kapliński, muz. M. Musorgski, 1947), Serenadzie (chor. J. Kapliński, muz. W. A. Mozart, 1947), Swantewicie (chor. J. Kapliński, muz. P. Perkowski, 1948), jako Łucznik w Złotowłosej, Amorek w Tajemnicy zamku i tytułowa Śpiąca królewna w balecie Od bajki do bajki (chor. J. Kapliński, muz. O. Nedbal, 1949), a także w Pieśni o ziemi (chor. M. Statkiewicz, muz. R. Palester, 1949) i Tańcach połowieckich (chor. J. Kapliński, muz. A. Borodin, 1949).

W sezonie 1949/50 została zaangażowana na stanowisko koryfejki do Opery Śląskiej w Bytomiu, gdzie zatańczyła m.in. solo w tańcu Rekta w scenie baletowej w operze Lakmé (muz. L. Delibes, reż. A. Popławski, chor. J. Kapliński, 1949), jako jedna z Dziewcząt, przyjaciółek Swanildy w Coppelii (chor. J. Kapliński, muz. L. Delibes, 1949), Wrona (1949) i Kogut (1950) w Zielonym kogucie (chor. J. Kapliński, muz. O. Nedbal), Colombina i Zosia w Cagliostrze w Warszawie (chor. J. Kapliński, muz. J. Maklakiewicz, 1950). Byłą też solistką w Bagateli (chor. J. Kapliński, muz. J. Strauss, 1950) i Pasterką w intermedium baletowym z opery Dama pikowa (muz. P. Czajkowski, reż. A. Bardini, chor. J. Kapliński, 1950). W czerwcu 1950 roku awansowała na stanowisko solistki i w nowym sezonie zatańczyła Marię w Fontannie Bachczysaraju (chor. J. Gogół, muz. B. Asafiew, 1951) i tytułową Złotą Kaczkę (chor. J. Kapliński, muz. J. Maklakiewicz, 1951).

W 1953 roku została zaangażowana do zespołu baletowego Opery Warszawskiej. Wystąpiła m.in. w scenach tanecznych w operze Halka (muz. S. Moniuszko, reż. L. Schiller, chor. E. Papliński, 1953). Jej debiut solistyczny miał miejsce w roli Swanildy w Coppelii (chor. L. Wójcikowski, muz. L. Delibes, 1953). Następnie artystka wystąpiła jako Dama w Dylu Sowizdrzale (chor. L. Wójcikowski, muz. R. Strauss, 1953) oraz w scenach zespołowych w Suicie hiszpańskiej (chor. L. Wójcikowski, muz. E. Granados, 1953).

Przełomowym wydarzeniem w jej karierze okazała się partia Julii, którą z sukcesem wykonała z partnerem, Stefanem Wentą, w balecie Romeo i Julia (chor. J. Gogół, muz. S. Prokofiew, 1954). Następnie zatańczyła Odettę w Jeziorze łabędzim (chor. S. Miszczyk, muz. P. Czajkowski, 1956). W maju 1956 występowała gościnnie z Witoldem Borkowskim w Helsinkach, tańcząc drugi akt Jeziora łabędziego i sceny z Romea i Julii, a w październiku wyjechała ze Stefanem Wentą do Oslo, gdzie również wykonali fragmenty baletu Romeo i Julia. Ten sam repertuar powtórzyli miesiąc później w Sztokholmie. Po powrocie do Opery Warszawskiej artystka wykonała rolę Królowej podziemi w Panu Twardowskim (chor. S. Miszczyk, muz. L. Różycki, 1957). W maju owego roku wystąpiła ze Stefanem Wentą w Národném divadle w Pradze, tańcząc w Jeziorze łabędzim. W październiku wyjechała na trzymiesięczne stypendium do Paryża, które przedłużyło się o kolejne cztery, kiedy to doskonaliła swoje umiejętności taneczne pod kierunkiem Lubow Jegorowej, Olgi Prieobrażenskiej i Victora Gsovskiego. Wzięła udział w koncercie Serge’a Lifara, tańcząc pas de deux z Jeziora łabędziego i kompozycję choreograficzną pt. En bateau (muz. C. Debussy, chor. S. Wenta, O. Sawicka). Następnie została zaangażowana do zespołu Les Étoiles de Paris kierowanego przez Milorada Miškovićia, z którym odbyła tournée po krajach Europy Zachodniej (styczeń – kwiecień 1958). Następnie wróciła do Warszawy i włączyła się do pracy nad nową premierą – wystąpiła w Operze Warszawskiej w roli Amelii w Mazepie (chor. S. Miszczyk, muz. T. Szeligowski, 1958). Z tym spektaklem Opera występowała gościnnie w kwietniu 1959 roku w Paryżu i Monte Carlo. W sierpniu 1959 wystąpiła wraz ze Stanisławem Szymańskim i Bogdanem Bulderem w kompozycji choreograficznej pt. La pluie (chor. J. Kapliński, muz. L. M. Kaszycki) podczas koncertu galowego na VII Światowym Festiwalu Młodzieży i Studentów w Wiedniu.

W listopadzie 1960 roku wyjechała z Feliksem Malinowskim na stypendium do Teatru Bolszoj w Moskwie, gdzie 6 marca 1961 roku razem wystąpili w Giselle. Następnie tańczyli w tym balecie na scenach Teatru Opery i Baletu im. Z. Paliaszwilego w Tbilisi, w Teatrze Opery i Baletu im. A. Spendariana w Erywaniu i Akademickim Teatrze Opery i Baletu w Wilnie. Po powrocie do Warszawy wspólnie wystąpili w Giselle, by w lipcu 1961 wziąć udział w Festiwalu „Warneńskie Lato”, gdzie zatańczyli Walc cis-moll z Chopiniany (chor. M. Fokin, muz. F. Chopin) i pas de deux z Romea i Julii (chor. J. Gogół, muz. S. Prokofiew).

Na scenie Opery Warszawskiej artystka stworzyła kolejne kreacje: Odetty-Odylii w Jeziorze łabędzim (chor. W. Burmeister, P. Gusiew, N. Konius, A. Sobol, muz. P. Czajkowski, 1961) i Królowej Miedzianej Góry w Kamiennym kwiecie (chor. A. Tomski, muz. S. Prokofiew, 1961). Z końcem 1961 roku zrezygnowała z pracy w Operze Warszawskiej i po ślubie z Huguesem Steinerem wyjechała do Paryża.

Do zawodu wróciła w 1963 roku dzięki Conradowi Drzewieckiemu, który zaproponował jej stanowisko primabaleriny w Operze Poznańskiej. Wystąpiła wówczas jako solistka w Valses nobles et sentimentales (chor. C. Drzewiecki, muz. M. Ravel, 1964) i w parze klasycznej z Wiesławem Kościelakiem w Błękitnej rapsodii (chor. C. Drzewiecki, muz. G. Gershwin, 1964). W maju 1964 roku wystąpiła gościnnie z W. Kościelakiem w Ankarze w partiach solowych w Nocy Walpurgi w operze Faust Gounoda. Po powrocie do Opery Poznańskiej wzięła udział w wieczorze baletowym pt. Soirée de gala jako Taglioni w Pas de quatre (chor. C. Drzewiecki, muz. z opery Rusłan i Ludmiła M. Glinki, 1965) i Odetta w adagio z W. Kościelakiem z baletu Jezioro łabędzie (chor. trad. / C. Drzewiecki, muz. P. Czajkowski, 1965). Następnie była solistką w Sylfidach (chor. M. Fokin / T. Piankowa, muz. F. Chopin, 1965), Ofelią i Julią w Improwizacjach do Szekspira (chor. C. Drzewiecki, muz. D. Ellington i Z. Szostak, 1966), Muzą w Muzyce uroczystej (chor. C. Drzewiecki, muz. G. F. Händel, 1966) i tytułową Giselle (chor. trad. / N. Ułanowa, muz. A. Adam, 1967). W maju i czerwcu 1967 roku z Kościelakiem reprezentowała Polskę na Międzynarodowym Festiwalu Baletowym na Kubie, tańcząc pas de deux z Romea i Julii, Sylfidy i Giselle. Kolejną jej premierą był Ognisty ptak, w którym zatańczyła tytułową rolę (chor. C. Drzewiecki, muz. I. Strawiński, 1968). W balecie tym oraz w Giselle wystąpiła w czasie tournée Opery Poznańskiej we Włoszech (czerwiec – sierpień 1968). Rok później zaprezentowała się w Ognistym ptaku publiczności w Strasburgu (Francja). Następnie zatańczyła Odettę-Odylię w Jeziorze łabędzim (chor. trad. / C. Drzewiecki, B. Kasprowicz, muz. P. Czajkowski, 1969). W lutym 1970 roku uczestniczyła w występach gościnnych Opery Poznańskiej we Włoszech, tańcząc Giselle, Ognistego ptaka i Odettę-Odylię. Po powrocie do Poznania wystąpiła jako solistka w Divertimento (chor. C. Drzewiecki, muz. B. Bartók, 1970) – spektakl ten zaprezentowano w Budapeszcie w czerwcu 1971 roku. 18 grudnia 1972 roku wystąpiła gościnnie w roli Odetty w Jeziorze łabędzim na scenie Opery i Operetki w Bydgoszczy (chor. trad. / R. Sobiesiak, konsultacja chor. O. Sawicka, muz. P. Czajkowski).

W Operze Poznańskiej wystąpiła jeszcze jako solistka w Tańcu godzin w operze Gioconda (muz. A. Ponchielli, reż. D. Baduszkowa, chor. B. Kasprowicz, 1973), solistka w Adagietto (chor. C. Drzewiecki, muz. z V Symfonii G. Mahlera, 1973) i jako jedna z trzech młodych panien w Les Biches (chor. C. Drzewiecki, muz. F. Poulenc, 1973). W lutym i marcu 1973 roku występowała z baletem Opery Poznańskiej we Włoszech i w Szwajcarii w Giselle, Divertimento i Les Biches. Następnie zatańczyła Giselle z Przemysławem Śliwą w roli Alberta na scenie Opery Śląskiej i Teatru im. S. Wyspiańskiego w Katowicach. Duet ten zaprezentował się w Giselle w czerwcu 1973 roku na scenie teatru w Cluj w Rumunii. Sawicka wzięła także udział w „Jesiennej rewii gwiazd” w Nowym Jorku (wrzesień 1973).

Tacjanna Wysocka napisała o artystce: „Wydaje się ona być stworzona do wcielania pierwszoplanowych postaci baletów Czajkowskiego. Pierwszą cechą charakterystyczną Sawickiej jest szczerość i liryzm w skali najszerszej: od beztroskiej radości (Swanilda), poprzez smutek i dziewczęcą tęsknotę (Odetta) do głębokiego tragizmu (Julia). Druga jej cecha to muzykalność, dzięki której interpretuje ona bezbłędnie całą melodyjność muzyki Czajkowskiego, odzwierciedlając w geście, mimice, w każdym nachyleniu głowy jej najsubtelniejsze odcienie. Trzecia cecha to łatwość techniczna, pozwalająca Sawickiej pokonywać wszelkie trudności nie absorbując myśli i uwagi, a tym samym dająca możność wyjawienia wewnętrznej treści przeżyć odtwarzanej postaci. Cecha czwarta to wyjątkowo piękne, harmonijne warunki zewnętrzne, ujmujące i zniewalające widza” („Teatr” 1956, nr 11, s. 7).

W 1974 roku Sawicka objęła stanowisko kierownika baletu i pedagoga w Teatrze Muzycznym w Poznaniu. Opracowała choreografię do Nie kłam, kochanie (chor. wspólnie z K. Milczyńskim, muz. T. Kierski, reż. H. Olszewski, 1974) i Machiavellego (chor. wspólnie z Z. Kuleszanką, muz. J. Wasowski, reż. H. Olszewski, 1976).

24 czerwca 1975 roku prowadziła koncert z okazji zakończenia swojej kariery scenicznej, w którym wzięli udział m.in. Barbara Bittnerówna, Witold Gruca i Stanisław Szymański. W tym samym roku zrezygnowała z funkcji kierownika baletu w Teatrze Muzycznym w Poznaniu.

W 1982 roku prowadziła w Operze Śląskiej w Bytomiu lekcje mistrzowskie dla solistów do baletów Jezioro łabędzie i Sylfidy. W latach 1984–87 była pedagogiem w Polskim Teatrze Tańca-Balecie Poznańskim, a następnie do 1990 roku była pedagogiem w poznańskiej szkole baletowej.

Od 1975 do 1995 roku prowadziła gale baletowe w inscenizacjach Henryka Konwińskiego w Operze Śląskiej lub na scenie teatru im. S. Wyspiańskiego w Katowicach.

Wystąpiła w filmach: Warszawska premiera (reż. J. Rybkowski, chor. L. Wójcikowski, 1950), w roli Haliny Stępczyńskiej w filmie fabularnym Uczta Baltazara (reż. J. Zarzycki, chor. L. Wójcikowski, 1954), jako tytułowa Julietta w spektaklu telewizyjnym Julietta ze snów (reż. Cz. Szpakowicz, 1957), Olga Sawicka i Bogdan Bulder. Koncert telewizyjny (fragmenty z baletu Romeo i Julia, reż. W. Forbert, J. Gruza, 1959), występowała także w programie telewizyjnym S. Mroczkowskiego Alfabet rozrywki (1970–74).

Otrzymała Złoty Krzyż Zasługi (1954), Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1959), Nagrodę Indywidualną Województwa Poznańskiego i Miasta Poznania za rok 1967 za wybitne zasługi w dziedzinie upowszechniania kultury (1968), Medal XXX-lecia Polski Ludowej (1974), Nagrodę Indywidualną w Dziedzinie Upowszechniania Kultury za rok 1974, przyznawaną przez Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej i Miejskiej Rady Narodowej w Poznaniu (1975), Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (1986), statuetkę Terpsychory, przyznawaną przez ZASP (2006) oraz Złoty Medal „Zasłużony Kulturze-Gloria Artis”(2009).

W 2009 roku ukazała się książka Życie z tańcem. Z Olgą Sawicką, primabaleriną polskiego baletu, rozmawia Stefan Drajewski.

Została pochowana w Alei Zasłużonych na Cmentarzu Junikowskim w Poznaniu.

Joanna Sibilska-Siudym