Zofia Filipina Filatyn

Zofia Filipina Filatyn, z domu Mikulska (1865, Warszawa – po 1931, miejsce nieznane). Primabalerina Teatru Wielkiego w latach 1886-92. Córka Władysława Mikulskiego i Filipiny z domu Damse (siostry primabaleriny Konstancji Damse, zamężnej Turczynowicz). 27 października 1888 roku wyszła za mąż za solistę baletu Leopolda Edmunda Filatyna i odtąd występowała pod jego nazwiskiem.

Uczyła się w warszawskiej szkole baletowej m.in. pod kierunkiem Henryka Meuniera. W 1880 została przyjęta do zespołu baletowego Teatru Wielkiego w Warszawie. Dwa lata później awansowała na stanowisko koryfejki. Występowała wówczas m.in. w pas de trois w balecie Indie (z Romaną Lucas i Ludwikiem Rządcą, chor. J. Mendez, muz. A Venanzi, 1882). W 1883 roku została solistką. 8 kwietnia tego roku debiutowała jako w roli Mirty w Giselle (chor. R. Turczynowicz wg J. Perrota i J. Corallego / H. Meunier, muz. A. Adam), a niedługo potem odniosła sukces w roli Jadwigi w Panu Twardowskim (chor. V. Calori, muz. A. Sonnenfeld, 1883). Następnie wystąpiła jako solistka (1884) i Lady Henrietta (1885) w balecie Miłość i sztuka (chor. J. Mendez, muz. A. Venanzi, A. Adam, F. Doppler, L. Delibes, 1884), tytułowa Meluzyna (chor. V. Calori, muz. A. Sonnenfeld, 1885), Katarzyna w Katarzynie, córce bandyty (chor. R. Turczynowicz wg J. Perrota / H. Meunier, muz. C. Pugni, 1884) i Manuela w Don Kiszocie, czyli Weselu Gamasza (chor. H. Meunier, muz. K. Różalski, M. Stankiewicz, L. Kuhne, 1885).

W latach 1886-92 była primabaleriną Teatru Wielkiego, zastępując często Zygfrydę Gilską i Marię Giuri. Bardzo szybko przejmowała główne role ówczesnego repertuaru, wzbogacając go o kolejne kreacje: tytułową Giselle (chor. R. Turczynowicz wg J. Perrota i J. Corallego / J. Mendez, muz. A. Adam, 1886), Wiesławę (odpowiednik Swanildy) w Coppelii (chor. V. Calori / J. Mendez, muz. L. Delibes, L.A. Lewandowski, 1886), Matyldę, pannę młodą w balecie Warszawa przed stu laty i dzisiaj (chor. J. Mendez, muz. L. A. Lewandowski, M.K. Ogiński, J. Labitzky, J. Lanner, J. Strauss i in., 1886), Tasyr w Indiach (chor. J. Mendez, muz. A. Venanzi, 1886), Topaz w balecie Flick i Flock (chor. V. Calori / H. Meunier, muz. P. L. Hertel, L. Lewandowski, 1886). Wystąpiła jako Przeorysza w scenie uwodzenia w operze Robert Diabeł (muz. G. Meyerbeer, chor. J. Mendez? 1886), tytułowa Lizetta i solistka w pas de deux z Aleksandrem Gillertem w Lizetcie, córce źle strzeżonej (chor. J. Mendez, muz. P.L. Hertel, 1887), Padmana w Brahmie (chor. J. Mendez, muz. C. Dall’Argine, 1887), Fleur de Lys i w roli tytułowej w Esmeraldzie (chor. R. Turczynowicz wg J. Perrota / J. Mendez, muz. C. Pugni, 1888), w pas de cinq z Romaną Lucas, Leontyną Dąbrowską, Janiną Moretti i Aleksandrem Gillertem w Zabawie tancerskiej (chor. H. Meunier, muz. różnych kompozytorów, 1889), w Introdukcji i pas de trois (z Zygfrydą Gilską i Michałem Kuleszą) w Robercie i Bertrandzie, czyli Dwóch złodziejach (chor. H. Meunier wg P. Taglioniego, muz. J. Schmidt, J. Stefani, J. Damse, 1890), Zośka w Weselu w Ojcowie (chor. trad. / H. Meunier, muz. K. Kurpiński, J. Damse, 1891), tytułowa Asmodea w Asmodei, diable rozkochanym (chor. R. Turczynowicz wg J. Maziliera / H. Meunier, muz. F. Benoist, N.H. Reber, 1892), Lalka Wiwandierka w Wieszczce lalek (chor. H. Meunier przy współpracy W. Legrain wg J. Hassreitera, muz. J. Bayer, 1893).

W 1892 roku dość długo chorowała i przerwała swoją aktywność sceniczną. Po 1895 roku zajmowała stanowisko drugiej solistki. Przeszła na emeryturę w 1902 roku. O jej tańcu pisano: „Posiada ona wysoko już rozwiniętą zręczność, pozuje się wdzięcznie i estetycznie, i w ogóle bardzo sympatyczne sprawia wrażenie. Zdolności p. Mikulskiej skłaniają ją do tzw. «wielkiego» tańca - w charakterystycznych brakowałoby jej nieco temperamentu” („Kurier Poranny” 1883, nr 258).

Joanna Sibilska-Siudym