Waldemar Wołk-Karaczewski

Pierwszy solista baletu Teatru Wielkiego w Warszawie w latach 1977-81, solista Baletu XX Wieku Maurice'a Béjarta (1979/80, jako Wolk), baletu Deutsche Oper w Berlinie Zachodnim (1981-83, jako Wolk-Karaczewski) i Bayerische Staatsoper w Monachium (1983-89, jako Wolk-Karaczewski). Choreograf i pedagog tańca klasycznego. Urodził się w Ciechanowie. W latach 1964-73 uczył się w warszawskiej szkole baletowej, a w 1971 roku debiutował na scenie Teatru Wielkiego w uczniowskim duecie-intermedium w Don Kichocie (chor. trad. / A. Cziczinadze, muz. L. Minkus). Ukończył szkołę jako wychowanek Raissy Kuzniecowej, a potem przez dwa sezony tańczył w Zespole Pieśni i Tańca „Mazowsze”, co uznał za jedyną w tamtym czasie możliwość poznania świata; i rzeczywiście, udało mu się z tym zespołem wojażować po Hiszpanii, ZSRR, Grecji, Francji, Brazylii i Argentynie.

W 1975 roku został solistą, a w dwa lata później pierwszym solistą baletu Teatru Wielkiego w Warszawie. Zadebiutował tu główną partią w premierze Sylfid (chor. M. Fokin / R. Kuzniecowa, muz. F. Chopin, 1975), a potem występował kolejno jako: Florestan w Karnawale (chor. W. Gruca, muz. R. Schumann,1975), tytułowy Stanisław w Stanisławie i Annie Oświęcimach (chor. W. Gruca, muz. M. Karłowicz, 1976), Książę Albert w Giselle (chor. trad. / A. Gridin, I. Michajliczenko, 1976), Szczepan, pan młody w Weselu w Ojcowie (chor. W. Gruca, muz. K. Kurpiński, J. Damse, 1976), solista w pas de trois w Jeziorze łabędzim (chor. trad. / B. Chaliułow, muz. P. Czajkowski, 1977), Solista I w Symfonii g-moll (chor. H. Konwiński, muz. W.A. Mozart, 1978), Młodzieniec I w Wariacjach (chor. H. Konwiński, muz. B. Britten, 1978), Hipolit w Fedrze (chor. S. Lifar, muz. G. Auric, 1978), solowa Mazurka w Suite en blanc (chor. S. Lifar, muz. É. Lalo, 1978), Faun w Popołudniu fauna (chor. S. Lifar, muz. C. Debussy, 1978), Książę Zwiezdicz w Maskaradzie (chor. W. Gruca i Z. Rudnicka, muz. A. Chaczaturian, 1979) oraz Zeman w Szeherezadzie (chor. R. Kuzniecowa wg M. Fokina, muz. N. Rimski-Korsakow, 1979).

Występował gościnnie z baletem Teatru Wielkiego w Łodzi, Moskwie (na scenie Teatru Bolszoj), Mińsku i Bukareszcie (1976), a w duecie z Barbarą Rajską także na V Międzynarodowym Festiwalu Baletowym w Hawanie i Varadero (1976), gościnnie w Giselle w Poznaniu (1977), Doniecku i Charkowie (1979), w koncercie Interwizji (1977) oraz na II Światowym Konkursie Baletowym w Tokio (1978), gdzie został laureatem VIII nagrody. Jego występy w Tokio tak relacjonowała Olga Maynard na łamach nowojorskiego „Dance Magazine” (nr 7/1978): „Największą atrakcją solistyczną konkursu w Tokio był 23-letni Waldemar Wołk-Karaczewski, wysoki, jasnowłosy i niespotykanie przystojny, a ponadto odznaczający się charyzmatyczną osobowością, która doprowadza publiczność do szału, nawet w Japonii. Od pierwszego pojawienia się na scenie w Korsarzu wywołał takie podniecenie, że spokojna zazwyczaj widownia oklaskiwała go owacyjnie i wywoływała po imieniu. Karaczewski stał się bożyszczem konkursu, a jego popularność była bliższa tej, jaką osiąga piosenkarz pop niż tancerz baletu”. W tym samym roku wystąpił także u boku amerykańskiej solistki Jeanette Vondersaar z Het Nationale Ballet w polskim filmie telewizyjnym Maria-Luiza (chor. S. Wenta). Po takich doświadczeniach młody artysta zdecydował popróbować swoich sił za granicą.

W 1979 roku pojechał do Paryża, gdzie trafił na występy Baletu XX Wieku i otrzymał od Maurice’a Béjarta propozycję pracy w jego brukselskim zespole. Na sezon 1979/80 poprosił więc o urlop w Teatrze Wielkim i został jednym z solistów Baletu XX Wieku. Występował z nim nie tylko w Brukseli, ale także w Wiedniu, Palermo, Monte Carlo, San Francisco, Paryżu, Mediolanie, Londynie i Madrycie. Tańczył partie solowe w baletach Béjarta: Actus tragicus (muz. J.S. Bach, 1979), Les Illuminations (muz. orientalna i P. Henry, 1979), Ce que la mort me dit (Co mi mówi śmierć, muz. G. Mahler, 1979), Le Sacre du printemps (Święto wiosny, muz. I. Strawiński, 1979), L’Oiseau de feu (Ognisty ptak, muz. I. Strawiński, 1979), Mesfisto-Valse (muz. F. Liszt, u boku Natalii Makarowej i Jorge Donna, 1979), Gaîté Parisienne (Życie paryskie, J. Offenbach / M. Rosenthal, 1979), Petrouchka (Pietruszka, muz. I. Strawiński, 1980) i Bolero (muz. M. Ravel, 1980). Wystąpił tam także jako jeden z głównych solistów w prapremierze baletu Johna Neumeiera Lieb und Leid und Welt und Traum (Miłość i ból i świat i marzenie, muz. G. Mahler, 1980), a w kilka dni później podczas występów zespołu na scenie paryskiego Théâtre des Champs-Elysées tańczył partię wiodącą, kreowaną wcześniej przez Jorge Donna.

Pomimo świetnej passy u Béjarta oraz zaproszenia Neumeiera do pracy w jego Baletem Hamburskim, postanowił wywiązać się ze swojego urlopowego zobowiązania wobec Teatru Wielkiego i latem 1980 roku powrócił do Warszawy. Tu jednak nie czekały na niego żadne nowe propozycje. Raz wystąpił wprawdzie w nowej roli Księcia Zygfryda w Jeziorze łabędzim, ale nie było wobec niego innych planów. W tej sytuacji postanowił wyjechać z kraju i w styczniu 1981 roku zajął pozycję czołowego solisty baletu Deutsche Oper pod dyrekcją Gerta Reinholma w Belinie Zachodnim, a zarazem nowego partnera sławnej amerykańskiej primabaleriny Evy Evdokimovej. Już w dwa tygodnie później tańczyli razem popisowy duetowy balet Béjarta Opus 5 (muz. A. Webern), a w ciągu następnych dwóch miesięcy także główne partie w La Valse (chor. G. Balanchine, muz. M. Ravel), Dafnisie i Chloe (chor. H. van Manen, muz. M. Ravel), Giselle (chor. trad. / A. Tudor, muz. A. Adam) oraz w balecie Apollon Musagète (Apollo i muzy, chor. G. Balanchine, muz. I. Strawiński) – był pierwszym Polakiem, który wystąpił w prestiżowej partii Apollina.

Kolejne jego osiągnięcia na scenie zachodnioberlińskiej, to: Colas w Córce źle strzeżonej (chor. trad. / J. Parés, muz. P. Hertel, 1981), Książę Zygfryd w Jeziorze łabędzim (chor. trad. / K. MacMillan, muz. P. Czajkowski, 1981, wymieniał się w tej roli z gościnnie występującym Rudofem Nuriejewem), Franz w Coppelii (chor. trad. / J. Parés, muz. L. Delibes, 1981), duet w Concerto (chor. K. MacMillan, muz. D. Szostakowicz, 1981), Melancholik w Czterech temperamentach (chor. G. Balanchine, muz. P. Hindemith, 1981), solista w Bolerze (chor. M. Béjart, muz. M. Ravel, 1981), Narzeczony w Pannie Julii (chor. B. Cullberg, muz. T. Rangström, 1982), Poeta w Sylfidach (chor. M. Fokin, muz. F. Chopin, 1982), solista w balecie 3 und 16 (chor. H. Baumann, muz. R. Armbruster, D. Schortemeier, 1982), duet w Symphonie in C (chor. G. Balanchine, muz. G. Bizet, 1982), solowa Mazurka w Kopciuszku (chor. V. Panov, muz. S. Prokofiew, 1982), solista w Adagio Hammerklavier (chor. H. van Manen, muz. L. van Beethoven, 1982), Gurn w La Syplphide (chor. A. Bournonville / P. Schaufuss, muz. H.S. Løvenskiold / O. Nørlyng, 1982), solista w Tutuguri (chor. M. Pendleton, muz. W. Rihm, 1982), Książę w Dziadku do orzechów (chor. trad. / R. Nuriejew, muz. P. Czajkowski, 1982), solista w Percussion for six men (chor. V. Nebrada, muz. L. Gurts, 1983), Chorąży w Zielonym stole (chor. K. Jooss, muz. F.A. Cohen, 1983), pas de trois w Agonie (chor. G. Balanchine, muz. I. Strawiński, 1983), duet w Trois Gnossiennes (chor. H. van Manen, muz. E. Satie, 1983) i pas de sept w Opowieści ludowej (chor. A. Bournonville / P. Schaufuss, muz. N.W. Gade, J.P.E. Hartmann, 1983). Partnerował w nich nie tylko Evdokimovej, ale także innym berlińskim balerinom, jak: Galina Panova, Jeanet Popeleski, Heidrun Schwaarz, Charlotte Butler, Dianne Bell i Silke Sense. Z baletem Deutsche Oper występował gościnnie w Bonn (1981) i w amerykańskim San Antonio (1983). Współpracował również z międzynarodowym zespołem objazdowym Wiener Festival Ballet, tańcząc gościnnie Księcia Zygfryda w tradycyjnej wersji Jeziora łabędziego (chor. trad. / T. Etheridge, 1983).

Z początkiem sezonu 1983/84 przeniósł się do Monachium jako czołowy solisty baletu Bayerische Staatsoper pod dyrekcją Edmunda Gleede, gdzie spędził w sumie sześć sezonów, pracując także pod kolejnymi dyrekcjami Ronalda Hynda i Konstanze Vernon. Tam również tańczył z występującą gościnnie Evą Evdokimovą, ale też z kolejnymi balerinami, jak: Joyce Cuoco, Jolinda Menendez, Louise Lester, Rosina Kovács, Judith Turos, Sylviane Bayard, Rena Robinson, Renata Calderini i Anna Seidl. Jego monachijski dorobek sceniczny, to: Książę Albrecht w Giselle (chor. trad. / P. Wright, muz. A. Adam, 1983), Mercutio (1983) i tytułowy Romeo (1985) w Romeo i Julii (chor. J. Cranko, muz. S. Prokofiew), Colas w Córce źle strzeżonej (chor. F. Ashton, muz. F. Hérold / J. Lanchbery, 1983), Książę Zygfryd w Jeziorze łabędzim (chor. trad. / P. Wright, muz. P. Czajkowski, 1984), główne solo w Silent Promises (chor. N. Vesak, muz. S. Rachmaninow, 1984), Parys w scenie Sądu Parysa w operze Adriana Lecouvreur (chor. T. Gilbert, muz. F. Cilea, 1984), Poeta w Sylfidach (chor. M. Fokin, muz. F. Chopin. 1984), solista w balecie Alborada (chor. R. Barra, muz. M. Ravel, 1984), Szach w Le Papillon (Motyl, chor. R. Hynd, muz. J. Offenbach / J. Lanchbery, 1984), główne solo w balecie Divertimento nr 15 (chor. G. Balanchine, muz. W.A. Mozart, 1985), solista części Wiosna w Porach roku (chor. R. Hynd, muz. A. Głazunow, 1985), główny solista w balecie Fanfare für Tänzer (Fanfary dla tancerzy, chor. R. Hynd, muz. L. Janáček, 1985), solista tańców Stoptime Rag i Bethena Waltz w Elite Syncopations (chor. K. MacMillan, muz. S. Joplin i in., 1985), Młody Aschenbach w Śmierci w Wenecji (chor. N. Vesak, muz. G. Mahler, 1986), Palemon w Ondynie (chor. T. Schilling, muz. H.W. Henze, 1987), Książę Désiré (tu jako Książę Florimund) w Śpiącej królewnie (chor. trad. / P. Wright, muz. P. Czajkowski, 1987), ponownie Apollo w balecie Apollon Musagète (Apollo i muzy, chor. G. Balanchine, muz. I. Strawiński, 1988), Putyfar w Legendzie o Józefie (chor. J. Neumeier, muz. R. Strauss, 1989), tytułowy Oniegin w Onieginie (chor. J. Cranko, muz. P. Czajkowski, 1988) oraz solista w Begegnung in drei Farben (Spotkanie w trzech kolorach, chor. J. Cranko, muz. I. Strawiński, 1989). Niektóre z tych ról tańczył także podczas występów gościnnych bawarskiego zespołu w Bayreuth, Winterthur, Vicenzy, Ferrarze, Modenie i Tel Awiwie.

W monachijskim okresie występował również gościnnie na innych scenach – w Kilonii (Jezioro łabędzie, 1984), Lubljanie (Jezioro łabędzie, 1985), Warszawie (Giselle, 1987 i 1988 oraz Córka źle strzeżona, 1989), Pitsburgu (Jezioro łabędzie, 1988) i Radford (Dziadek do orzechów, 1988) oraz w galach baletowych w Sevilli, Kassel, Xanten, Karlsruhe i Warszawie. W 1987 roku wspierał gościnnie balet Teatru Wielkiego podczas europejskich występów z Jeziorem łabędzim (Bruksela, Amsterdam, Lille, Luksemburg) oraz w tournée z Giselle po Kanadzie i USA (Kitchener-Waterloo, Concord, Nowy Jork, Stony Brook, Rockville). Przywiózł także do Warszawy swoją amerykańską partnerkę Evę Evdokimovą i wystąpił z nią gościnnie 10 czerwca 1988 roku w Giselle na scenie Teatru Wielkiego.

Na kartach historii zapisał się jako jeden ze znaczących tancerzy klasycznych swoich lat – świetnie zbudowany, urodziwy, dobrze wyszkolony, utalentowany technicznie, o ujmującej manierze artystycznej, doskonały partner wielu balerin w repertuarze tradycyjnym i współczesnym. Jego liryczna osobowość sceniczna predysponowała go zwłaszcza do głównych partii w baletach klasycznych, dlatego największe sukcesy odnosił w romantycznych rolach w Giselle, Jeziorze łabędzim, Śpiącej królewnie czy Sylfidach, które też cenił sobie najwyżej. Okazał się również idealnym kreatorem głównych partii w światowym repertuarze neoklasycznym: Apollina w balecie George'a Balanchine'a, Hipolita i Fauna w baletach Serge'a Lifara czy Romea i Oniegina w baletach Johna Cranko. Potrafił też zaspokoić oczekiwania najwybitniejszych choreografów współczesnych: Maurice'a Béjarta, Johna Neumeiera czy Hansa van Manena. A na koniec, jak mało który z artystów baletu, wykazał dużą siłę woli finalizując swoją aktywność sceniczną przedwcześnie, u szczytu własnych możliwości. Pozwoliło to pozostawić i utrwalić wspomnienie najlepszych jego osiągnięć artystycznych.

Oficjalnie zakończył karierę sceniczną rozstając się z Bayerische Staatsoper w 1989 roku. Jednak pod koniec kariery, w latach 1988-90 współpracował jeszcze z włoską primabaleriną Dianą Ferrarą i jej zespołem Astra Roma Ballet. Występował z nią w Rzymie i innych miastach włoskich, ale także w Dakarze, Kairze, Aleksandrii, Bangkoku, Singapurze, Hongkongu, Istambule i Atenach. Tym tournée latem 1990 roku ostatecznie pożegnał się ze sceną. Tańcząc z Ferrarą zadebiutował także jako choreograf duetem Maria (muz. L. Berstein z musicalu West Side Story, 1988) przygotowanym na koncert galowy włoskiej telewizji publicznej Rai 1. Kolejne jego prace choreograficzne, to: Dafnis w wieczorze Nasz Niżyński (muz. C. Debussy, Teatr Wielki w Warszawie, 1989, powtórzony z Astra Roma Ballet, 1990), II akt Dziadka do orzechów (wspólnie z D. Ferrarą, muz. P. Czajkowski, Astra Roma Ballet, 1989), Msza koronacyjna (muz. W.A. Mozart, Polski Teatr Tańca – Balet Poznański, 1990), Compte a rebours (muz. G. Deleure, Astra Roma Ballet, 1990), Muzy Chopina (muz. F. Chopin, Teatr Wielki w Warszawie, 1991) i Hrabia Monte Christo (muz. S. Moniuszko, Teatr Wielki w Poznaniu, 2005).

Po 1990 roku poświęcił się jednak głównie swojej drugiej pasji, której nie mógł realizować wcześniej pochłonięty czasochłonną pracą artysty baletu. Po przygotowaniu do nowego zawodu podjął w Monachium pracę wolnego operatora filmowego. Był współtwórcą wielu reportaży emitowanych na antenie bawarskiej i innych niemieckich stacji telewizyjnych. W 2004 roku porzucił tę pracę, powrócił do kraju i osiadł na stałe w Legnicy, gdzie zaangażował się m.in. prowadzenie Studia Baletowego w Legnickim Centrum Kultury.

Paweł Chynowski