Król Roger

Streszczenie

Część pierwsza

Ciszę i bezruch przerywa krzyk Rogera. Koszmarny sen skończył się, czy dopiero zaczyna? Słychać chóralny śpiew wielbiący Boga i władcę. Roger słucha go samotnie. Próbuje dojść do siebie, ale złe widma nadal go prześladują. Widzi siebie martwego, przygotowanego do uroczystego pogrzebu. Trwa narada. Okazuje się, że jego dobrze zorganizowane państwo jest zagrożone. Pojawił się tajemniczy Pasterz, który głosi nową wiarę, zyskując zwolenników. Dostojnicy państwowi w tym przedstawiciele episkopatu, domagają się, by Roger zatrzymał i ukarał Pasterza. Żądają kary śmierci. Roksana, żona Rogera, nonszalancko namawia go na spotkanie z przybyszem i sprawiedliwy osąd. Roger każe przyprowadzić Pasterza. Pasterzpojawia się nagle w centrum obrad niezauważony przez nikogo. Spadł nie wiadomo skąd i zawiesił na chwilę rzeczywistość. Dostrzega go tylko Roger. Zadaje pytania. Pasterz mówi o Bogu, który go posłał: Mój Bóg jest piękny jako ja. Ten Bóg jest wolnym bogiem miłości i wyzwolenia. Pasterz przejmuje kontrolę nad sytuacją. Zaczynają dziać się cuda. Małe sztuczki i wielkie sprawy, kapryśnie nietrwałe, jak uzdrowienie sparaliżowanej Diakonissy. Roger traci panowanie nad sytuacją. Ludzie Rogera pogrążają się w obłędzie. Nawet Roksana przechodzi na stronę przybysza. Sprowokowany Roger zaczyna impulsywnie bić Pasterza. Wszyscy zanurzają się w orgii agresji. Przerażony Roger zatrzymuje tę niebezpieczną sytuację. Jego Dość! przywracaświat do normy. Pasterz znika. Przynajmniej na chwilę. Kiedy Roger zostaje sam, Pasterz pojawia się znowu, tym razem w lustrze, zapowiada swoje przybycie. Hasło dla straży to „Pasterz”. Pasterz ma odpowiedzieć „Roger”. Tożsamości zostają zamienione. Roger i Pasterz łączą się w jedno w lustrzanym odbiciu. Zapadła ciężka noc. Roger przysypia, budzi się, czekając na Pasterza. Jest przy nim Edrisi, rozmawiają o Roksanie. Pyta Rogera, jak dawno z rozkoszą szukał ust Roksany? Zamiast odpowiedzi pojawia się Roksana w ekstazie. Prosi o łaskę dla Pasterza. Roger jest przerażony, Edrisi zdaje się ją rozumieć. Rzeczywistość odczuwana jest przez każdego inaczej. Dla Roksany to noc pokoju i harmonii, dla Rogera ekstremalnego napięcia. W oddali słychać hasło: „Pasterz”. Nadchodzi nieuchronne. Pasterz pojawia się w lustrze, pozdrawia Rogera imieniem wielkiej miłości. Jego obecność się zwielokrotnia. Przesłuchiwany przez Rogera udziela coraz bardziej zuchwałych odpowiedzi, nazywa się posłanym przez Boga. Świat wokół staje się podejrzany. Ludzie z otoczenia Rogera popadają w ekstazę. Roksana wciąż prosi o łaskę dla Pasterza. Wytwarza się dziwny trójkąt, w którym Roksana stopniowo przybliża się do Pasterza. Roger traci swoją przestrzeń, swoją żonę, swoich ludzi. Whalucynacyjnej wizji pojawia się Pasterz w rytualnym stroju Kozła, dołącza do niego przystrojona rogami Roksana. Rozpoczyna się zapowiedziane przez Pasterza misterium. Roger ma zostać złożony w ofierze. Znajduje się na stole, który zamienia się w ołtarz. Jego ciało zostaje poćwiartowane. Staje się łaźnią krwi dla Roksany i jego współpracowników. Roger, będący uczestnikiem i obserwatorem tej sceny, przerywa ją, każąc pojmać Pasterza. Ale nie można pojmać kogoś, kogo istnienie jest wątpliwe. Wyczerpany Roger pada na ziemię. Traci siły, słabnie. Pasterz spokojnie patrzy na jego agonię. Zapraszaumierającego do siebie, „na swój słoneczny brzeg”. Kiedy Pasterz odchodzi, pojawia się Edrisi. Słyszy ostatnie słowa Rogera: Pątnikiem stał się król!

Opera w trzech aktach
Libretto: Jarosław Iwaszkiewicz, Karol Szymanowski
Oryginalna polska wersja językowa z angielskimi napisami
Wykonania odbywają się za zgodą Universal Edition A.G.
Licencja na wystawienie utworu została wydana przez Stowarzyszenie Autorów ZAiKS.
Prapremiera: 19.06.1926, Warszawa
Premiera tej inscenizacji: 2.12.2018, TW-ON
Koprodukcja: Kungliga Operan, Národní divadlo

W spektaklu użyto świateł stroboskopowych

Spektakl przeznaczony dla widzów dorosłych

Wyobraźnia płonęła. Stymulował ją śródziemnomorski żar i tajemnicze legendy włoskiej wyspy. Tworzenie baśniowego świata zaczerpniętego ze średniowiecznej Sycylii odbywało się w czasie, gdy na południu Rosji, na Ukrainie, w Elizawetgradzie, Odessie i Tymoszówce – utraconym majątku rodzinnym kompozytora – trwała wojenna zawierucha. Dla Szymanowskiego i jego kuzyna Iwaszkiewicza – autora libretta "wymyślanie złudnych światów" było nadzieją na przetrwanie trudnego czasu. Prapremiera Króla Rogera odbyła się w Teatrze Wielkim w Warszawie, po dwóch latach starań Szymanowskiego. Miała być zwieńczeniem jego fascynacji starożytnością i orientalnym światem, ale okazała się klęską. Mariusz Treliński zachwycił Królem Rogerem publiczność Warszawy, Wrocławia, Petersburga i Edynburga. Po latach znów do niej powraca w nowej inscenizacji opartej na dramaturgii Piotra Gruszczyńskiego. Podąża jak zwykle za muzyką. Zgrzytliwą, ekspresyjną i piękną. Chwilami dionizyjską, choć bliższą lodu niż słońca. Buduje świat w wysmakowanych obrazach niezawodnego Borisa Kudlički. Kim okaże się dzisiaj bohater Szymanowskiego – pewny siebie władca, szczęśliwy małżonek, człowiek, który sądził, że zdobył wszystko w zderzeniu z potężną siłą, która podważy jego dokonania, przewartościuje całe życie? Treliński jak zwykle wydobywa ze swojego bohatera przestrzenie jego kruchości. Zaskakuje i porusza dotkliwe rewiry. Wytrąca widza z tego co wygodne, bezpieczne, przewidywalne.

Chór i Orkiestra Teatru Wielkiego - Opery Narodowej

Tancerze, aktorzy oraz dzieci z Chóru Dziecięcego „Artos” im. Władysława Skoraczewskiego