Barbara Bittnerówna

Primabalerina Teatru Wielkiego w Poznaniu, Opery Śląskiej i Opery Warszawskiej, choreografka. Urodziła się we Lwowie, gdzie rozpoczęła edukację taneczną, muzyczną i aktorską. W 1934 roku, mając dziesięć lat, wystąpiła w roli Helenki w sztuce teatralnej Teoria Einsteina A. Cwojdzińskiego w Teatrze Miejskim we Lwowie. Tańca uczyła się w szkole baletowej kierowanej przez Stanisława Faliszewskiego. Wielką popularnością cieszyły się jej występy u boku Tońcia i Szczepcia z „Wesołej Fali Lwowskiej”. W latach 1935-38 tańczyła we Lwowie i różnych miastach Małopolski, prezentując m.in.: Taniec węgierski, Gawot, Kujawiak i Sztajerek.

W 1938 roku przeprowadziła się do Warszawy, gdzie do wybuchu drugiej wojny światowej uczyła się tańca w prywatnych szkołach Zygmunta Dąbrowskiego i Zofii Pflanc-Dróbeckiej. Przed wojną występowała w teatrze muzycznym Teatr 8.15 m.in. w Księżnej Fedorze (właśc. Księżna cyrkówka, muz. I. Kálmán, 1938) i Krysi leśniczance (muz. G. Jarno, 1938). W czasie okupacji niemieckiej przebywała w Warszawie, występując m.in. w teatrzykach rewiowych Ul i Maska. W 1944 roku po powstaniu warszawskim została wywieziona na przymusowe roboty do Gablonz.

Po zakończeniu wojny w 1945 roku trafiła do Pragi czeskiej, gdzie poznała Jerzego Kaplińskiego, z którym zaczęła występować na tamtejszych estradach. W 1946 roku oboje wrócili do Polski i zostali zaangażowani do Teatru Wielkiego w Poznaniu. W latach 1945-49 była tam primabaleriną. Wystąpiła wówczas m.in. jako Księżna Nocy w Bajce (chor. J. Kapliński, muz. S. Moniuszko, 1946), Modniarka w Bagateli (chor. J. Kapliński, muz. J. Strauss II, 1946), w scenie tanecznej w operetce Zemsta nietoperza (muz. J. Strauss II, chor. J. Kapliński, 1946), Narzeczona w Harnasiach (chor. J. Kapliński, muz. K. Szymanowski, 1947), Zosia w Cagliostrze w Warszawie (chor. J. Kapliński, muz. J. Maklakiewicz, 1947), tytułowa Szeherezada (chor. J. Kapliński, muz. N. Rimski-Korsakow, 1947), solistka w Serenadzie (chor. J. Kapliński, muz. W. A. Mozart, 1947), Dziwożona w Swantewicie (chor. J. Kapliński, muz. P. Perkowski, 1948), Róża w Śpiącej królewnie i Kogut w Przygodzie leśnej w balecie Od bajki do bajki (chor. J. Kapliński, muz. O. Nedbal, 1949). Wraz z Jerzym Kaplińskim, pod koniec każdego sezonu brała udział w recitalach tanecznych odbywających się na scenie Teatru Wielkiego.

W latach 1949-51 była primabaleriną Opery Śląskiej w Bytomiu, gdzie wystąpiła m.in. w rolach: Swanildy w Coppelii (chor. J. Kapliński, muz. L. Delibes, 1949), Koguta w Zielonym kogucie (chor. J. Kapliński, muz. O. Nedbal, 1949), Ziemi w Rapsodzie (chor. J. Kapliński, muz. P. Perkowski, 1950) i Zaremy w Fontannie Bachczysaraju (chor. J. Gogół, muz. B. Asafiew, 1951). Następnie do 1956 roku piastowała stanowisko primabaleriny w Operze Warszawskiej, gdzie stworzyła kilka niezapomnianych kreacji m.in.: Panny Młodej w Harnasiach (chor. S. Miszczyk, muz. K. Szymanowski, 1951), solistki w Serenadzie (chor. S. Miszczyk, muz. M. Karłowicz, 1951), Swanildy w Coppelii (chor. L. Wójcikowski, muz. L. Delibes, 1953) i Julii w Romeo i Julii (chor. J. Gogół, muz. S. Prokofiew, 1954). W 1955 roku – sprowokowana przez teatralną organizację partyjną – opuściła Operę Warszawską, współtworząc duet estradowy z Witoldem Grucą. Występowali w Związku Radzieckim, Czechosłowacji, wielokrotnie w Anglii (w lipcu 1958 ich taniec zarejestrowała telewizja BBC w Londynie), Niemieckiej Republice Demokratycznej i w telewizji nowojorskiej. W 1956 roku para wzięła udział w Międzynarodowym Konkursie im. G. B. Viottiego w Vercelli, gdzie zdobyła w swojej kategorii Primo Premio Assoluto.

W latach 1956-60 występowała w zespole Teatru Małych Form „Arabeska”. W sezonie 1963/64 tańczyła gościnnie w spektaklach baletowych Miejskiego Teatru Muzycznego w Krakowie m.in. jako Julia w Romeo i Julii (chor. J. Kapliński, muz. P. Czajkowski, 1963) i Dziewczyna w Harnasiach (chor. E. Papliński, muz. K. Szymanowski, 1964). Od 1965 roku była primabaleriną w Operetce Warszawskiej, gdzie wystąpiła m.in. jako Ona w Różowych baletach (chor. J. Kapliński, muz. J. Smoczyński, 1967) i Swanilda w Coppelii (chor. J. Kapliński, muz. L. Delibes, 1968), Dziewczyna z Prowincji w operetce Miłość szejka M. Leda (reż. S. Stanisławska, 1970) oraz Dama w Zemście nietoperza J. Starussa II (reż. E. Leister, 1971).

Od 1970 roku współpracowała jako choreograf m.in. Teatrem Dramatycznym w Szczecinie, Operetką Warszawską, Teatrem Dramatycznym im. A. Węgierki w Białymstoku, Teatrem Żydowskim im. Estery, Rachel i Idy Kamińskich w Warszawie, Teatrem Dramatycznym w Wałbrzychu, Teatrem Wybrzeże w Gdańsku, Teatrem Polskim we Wrocławiu, Operetką Dolnośląską we Wrocławiu, Teatrem Muzycznym w Szczecinie, Miejskim Teatrem Muzycznym-Operą i Operetką w Krakowie, Teatrem Komedia w Warszawie, Teatrem Nowym w Łodzi, Teatrem im. W. Bogusławskiego w Grudziądzu, Teatrem im. S. Jaracza w Łodzi, Teatrem Nowym w Zabrzu, Teatrem na Woli w Warszawie, Teatrem Dramatycznym w Legnicy, Teatrem Muzycznym w Poznaniu, Teatrem Polskim w Szczecinie, Teatrem Powszechnym im. J. Kochanowskiego w Radomiu i Operą Wrocławską.

W 1994 roku powstał o niej film dokumentalny Barbara Bittnerówna - legenda baletu (reż. Z. Dzięgiel). Wzięła również udział w komedii filmowej Sprawa do załatwienia, tańcząc w duecie z Feliksem Parnellem (reż. J. Rybkowski, J. Fethke, chor. F. Parnell, 1953); w spektaklach telewizyjnych: Ballady i romanse A. Mickiewicza, (reż. W. Sheybal, 1955) i Liryki Adama Mickiewicza, występując u boku Adama Hanuszkiewicza (reż. B. Pawlik, 1956); w filmach muzyczno-baletowych: Epizod (reż. B. Brok, muz. W. Szpilman na motywach Casanowy L. Różyckiego, 1957) i Życie artysty w duecie z Witoldem Grucą (reż. W. Forbert, T. Kołaczkowski, muz. J. Strauss, 1960). Wystąpiła ponadto w filmie fabularnym Zaczarowane podwórko (reż. M. Kaniewska, 1974) i w roli Starościny w spektaklu telewizyjnym Spazmy modne W. Bogusławskiego (reż. E. Bonacka, chor. B. Bittnerówna, 1975).

Była dwukrotnie zamężna: w 1946 roku z tancerzem i choreografem Jerzym Kaplińskim (rozwiedziona w 1951 roku) oraz w 1952 roku ze śpiewakiem operowym Lesławem Finzem, zmarłym w1998 roku. W 2004 ukazała się jej autobiografia Nie tylko o tańcu.

Otrzymała Nagrodę Artystyczną Miasta Poznania (1948), Państwową Nagrodę Artystyczną II stopnia (1952), Złoty Krzyż Zasługi (1954), dwukrotnie odznakę Zasłużonego Działacza Kultury (1974 i 1996), Order Sztandaru Pracy I Klasy (1976), tytuł honorowy Zasłużonego dla Kultury Narodowej (1986), statuetkę Terpsychory za całokształt osiągnięć artystycznych (2003) i Złoty Medal Zasłużony Kulturze - Gloria Artis (2007).

Joanna Sibilska-Siudym