Janusz Smoliński

Janusz Smoliński ‒ pierwszy solista baletu Teatru Wielkiego w latach 1968-74 i 1976-79, a wcześniej od 1965 roku solista. W latach 1966–68 solista Het Nationale Ballet w Amsterdamie, a w sezonie 1975/76 czołowy tancerz baletu Gran Teatro del Liceu w Barcelonie. Urodził się w Warszawie, gdzie w 1960 roku ukończył warszawską szkołę baletową, ucząc się m.in. pod kierunkiem Leona Wójcikowskiego, Ireny Szymańskiej, Olgi Jordan i Abdurachmana Kumysnikowa.

W 1960 został przyjęty do zespołu baletowego Opery Warszawskiej. W 1961 roku wyjechał na staż do Teatru Bolszoj w Moskwie, gdzie podnosił swoje umiejętności taneczne pod kierunkiem Olgi Lepieszynskiej, Aleksieja Jermołajewa i Jurija Żdanowa. W tym samym roku wziął udział w II Ogólnopolskim Konkursie Tańca Scenicznego, zdobywając II nagrodę wśród zawodowców w kategorii solistów. W 1964 roku wziął udział w półfinale I Międzynarodowego Konkursu Baletowego w Warnie, gdzie tańczył wariację z pas de trois z I aktu Jeziora łabędziego, wariację Księcia Alberta z II aktu Giselle i kompozycję taneczną Raissy Kuzniecowej do muzyki Edvarda Griega. W 1965 roku awansował na stanowisko solisty w nowo otwartym Teatrze Wielkim.

Tańczył w repertuarze klasycznym i neoklasycznym. Na scenie Opery Warszawskiej występował m.in. jako Zefir w scenie baletowej w operze Hrabina (muz. S. Moniuszko, reż. E. Chaberski, chor. H. Tomaszewski, 1960), solista w pas de deux w I akcie Giselle (chor. trad. / K. Siergiejew, N. Dudinska, muz. A. Adam, 1962), Błazen (1962) i solista w pas de trois (1963) w Jeziorze łabędzim (chor. W. Burmeister, P. Gusiew / N. Konius, A. Sobol, muz. P. Czajkowski), Drogi Kamień w Kamiennym kwiecie (chor. A. Tomski, muz. S. Prokofiew, 1962), Góral i Juhas w Wierchach (chor. E. Papliński, muz. A. Malawski, 1962), Chłopiec z Grupy Białej (1962) i Przewodzący Grupy Białej (1963) w Święcie wiosny (chor. A. Rodrigues, muz. I. Strawiński), Chłopiec w Synu marnotrawnym (chor. A. Rodrigues, muz. S. Prokofiew, 1962), II Młody Chłopiec i I Młody Chłopiec w Temacie z wariacjami (chor. F. Adret, muz. P. Hindemith, 1962), Klarnet w operze Białowłosa (muz. H. Czyż, reż. W. Bielicki, chor. W. Gruca, 1962), Daphnis w balecie Daphnis i Chloe (Dafnis i Chloe, chor. A. Rodrigues, muz. M. Ravel, 1963), Anioł Śmierci w Orfeuszu (chor. A. Rodrigues, muz. I. Strawiński, 1964), Chłopiec w Zaczarowanej oberży (chor. W. Gruca, muz. A. Szałowski, 1964), Przyjaciel Basilia w Don Kichocie (chor. trad. / A. Cziczinadze, muz. L. Minkus, 1964), Pan i Bibułek w Oczekiwaniu (chor. W. Gruca, muz. A. Bloch, 1964). Po przeniesieniu przedstawień do odbudowanego Teatru Wielkiego był solistą w Mazurku i Satyrem-Amantem w Panu Twardowskim (chor. S. Miszczyk, muz. L. Różycki, 1965) oraz solistą w Tańcu neapolitańskim, w pas de trois i Księciem Zygfrydem w Jeziorze łabędzim (chor. trad. / R. Kuzniecowa, muz. P. Czajkowski, 1966).

W połowie 1966 roku udało mu się uzyskać zezwolenie dyrekcji Teatru Wielkiego na wyjazd do Amsterdamu, gdzie przez dwa sezony był solistą w zespole Het Nationale Ballet (Holenderskim Balecie Narodowym). Występował tam jako Janusz Smolinsky, m.in.: jako Książę Albrecht (z Kathleen Smith w roli tytułowej) oraz w pas de deux w I akcie Giselle (chor. trad. / N. Orlovskaja, muz. A. Adam, 1967), w baletach: Kompositie (chor. R. Kaesen, muz. A. Vivaldi, 1967), Aureool (chor. O. Araiz, muz. T. Albinoni, 1967), Dualis (chor. H. van Manen, muz. B. Bartók, 1967), Variaties 4:4 (Wariacje 4:4, chor. C. Drzewiecki, muz. F. Woźniak, 1967), Symphonie Concertante (chor. M. Descombey, muz. F. Martin, 1967), w duecie z Sylvą Bakker w La Valse (chor. G. Balanchine, muz. M. Ravel, 1967), w baletach: Brandenburgs concert no. 4 (chor. S. André, muz. J. S. Bach, 1968) i Passacaglia (chor. M. Sparambrlek, muz. A. Webern, 1968). Tańczył w Symphony in C (chor. G. Balanchine, muz. G. Bizet), pas de trois w Jeziorze łabędzim (chor. trad. / I. Bielski, muz. P. Czajkowski) i był Kadetem w Balu kadetów (chor. D. Lichine, muz. J. Strauss).

Latem 1968 roku powrócił do Warszawy i otrzymał stanowisko pierwszego solisty baletu w Teatrze Wielkim, a jednocześnie podjął współpracę jako pedagog tańca klasycznego w warszawskiej szkole baletowej. Występował teraz w kolejnych partiach solowych: w Grand pas w I akcie (1968) i w roli Księcia Alberta (1970) w Giselle (chor. trad. / A. Cziczinadze, muz. A. Adam), jako Pastuszek (1968) i solista w Tańcu z czynelami (1972) w Spartakusie (chor. J. Czanga, muz. A. Chaczaturian), I Przyjaciel Księcia, II Przyjaciel Księcia (1969) i Książę (1970) w Kopciuszku (chor. A. Cziczinadze, muz. S. Prokofiew), Benvolio (1970) i Mercutio (1971) w Romeo i Julii (chor. A. Cziczinadze, muz. S. Prokofiew), solista w Danse profane w balecie Danse sacrée, Danse profane (chor. W. Borkowski, muz. C. Debussy, 1971), Muzyk w Symfonii fantastycznej (chor. W. Borkowski, muz. H. Berlioz, 1971) oraz solista w Taranteli pas de deux w balecie Nokturn i Tarantela (chor. W. Gruca, muz. K. Szymanowski, 1971). Wkraczał w najlepszy okres swego rozwoju artystycznego, kiedy 21 listopada 1971 roku uległ poważnej kontuzji podczas głośnego przedstawienia Giselle z gościnnym udziałem rosyjskich gwiazd baletu: Natalii Biessmiertnowej i Władimira Tichonowa.

Powrócił do pracy po rocznej kuracji. W 1972 roku, z okazji Roku Stanisława Moniuszki, zatańczył najpierw gościnnie główną rolę męską w balecie Na kwaterunku (chor. B. Wolczyński, muz. S. Moniuszko) na scenie Operetki Śląskiej w Gliwicach, a Poczta Polska emitowała wtedy znaczek z jego wizerunkiem z partnerką Marią Surowiak. W Teatrze Wielkim występował potem jeszcze jako: solista w Pieśniach truwerów (chor. W. Gruca, muz. T. Baird, 1972), Ono w Pożądaniu (chor. J. Makarowski, muz. G. Bacewicz, 1973), Pan Młody w Panu Twardowskim (chor. W. Gruca, muz. L. Różycki, 1973), solista w pas de trois (1973) i w Tańcu neapolitańskim (1974) oraz Książę Zygfryd (1977) w Jeziorze łabędzim (chor. trad. / B. Chaliułow, muz. P. Czajkowski), a na koniec zatańczył Rzeźbę I w Rzeźbach mistrza Piotra (chor. T. Kujawa, muz. R. Twardowski, 1974). Występował też w tym okresie gościnnie jako Książę Zygfryd w Jeziorze łabędzim na scenie Opery Śląskiej (chor. trad. / Z. Korycki, muz. P. Czajkowski, 1973) i jako Książę Albert w premierze Giselle w Operze Poznańskiej (chor. trad. / B. Kasprowicz, muz. A. Adam, 1974). Wziął również udział w programie telewizyjnym Soliści polskiego baletu (realizacja A. Bońkowska, 1974).

W połowie 1974 roku przyjął zaproszenie z Barcelony i został wykładowcą departamentu tańca klasycznego w Instituto del Teatro, a w sezonie 1975/76 był solistą-gwiazdą i pedagogiem w zespole baletowym Gran Teatre del Liceu. Wystąpił tam jako solista w balecie A tiempo romántico (chor. J. Magriñà, muz. E. Granados), Student w La moza y el estudiante (Dziewczyna i student, chor. J. Magriñà, muz. T. Bretón) i Tezeusz w balecie Laberinto (Labirynt, chor. J. Magriñà, muz. X. Montsalvatge). Tańczył również w repertuarze koncertowym z hiszpańską baleriną Ángeles Aguadé, prezentując m.in. oba tradycyjne pas de deux z Jeziora łabędziego, a także w baletowej partii Triumfu w operze Łaskawość Tytusa (muz. W. A. Mozart, reż i chor. G. Casado).

Po powrocie do Warszawy wystąpił jeszcze jako Poeta w Sylfidach (chor. M. Fokin / R. Kuzniecowa, muz. F. Chopin, 1976), tytułowy Pietruszka (chor. M. Fokin / L. Wójcikowski, muz. I. Strawiński, 1977) i Niewolnik w Szeherezadzie (chor. R. Kuzniecowa, muz. N. Rimski-Korsakow, 1979). W 1977 roku był także asystentem brytyjskiej baletmistrzyni Feith Worth, gdy realizowała w Teatrze Wielkim Córkę źle strzeżoną Fredericka Ashtona.

W 1979 roku wyjechał znów do Barcelony, gdzie uczył tańca klasycznego i sporadycznie występował jeszcze krótko w przedstawieniach operowych Gran Teatre del Liceu. Potem poświęcił się już tylko pracy pedagogicznej. Pracował głównie w Barcelonie, ale prowadził także staże baletowe w Reus, Tarragonie, Alcoy, Alicante, Igualadzie i Maladze. Od 2009 jest przewodniczącym jury na Międzynarodowym Konkursie Tańca im. Rosety Mauri w katalońskim mieście Reus.

Joanna Sibilska-Siudym