Witold Borkowski

Witold Borkowski (26 X 1919, Wilno – 5 XI 1995, Warszawa). Pierwszy tancerz Opery Warszawskiej i choreograf. Mąż solistki baletu Olgi Glinkówny. Edukację baletową rozpoczął mając piętnaście lat w szkole prowadzonej w Wilnie przez leningradzką balerinę Nadieżdę Muraszową. W 1937 roku w został zauważony przez przebywającego w Wilnie Feliksa Parnella, który zaproponował mu pracę w swoim zespole. W sezonie 1938/39 był tancerzem w zespole Teatru Wielkiej Rewii, gdzie choreografem był Aleksander Fortunato. Wybuch drugiej wojny światowej zastał go w Wilnie, gdzie do 1941 roku był pierwszym tancerzem i asystentem choreografa Józefa Ciesielskiego w Teatrze Muzycznym „Lutnia”. Po ucieczce doWarszawy zaczął występować w teatrzykach rewiowych m.in.: „Maska” i Teatr Rozmaitości „Jar”, w którym wziął udział m.in. w operetce Król włóczęgów R. Frimla (1943). Tańczył w duecie z Olgą Glinkówną i opracowywał choreografię ich popisów tanecznych.

Po powstaniu warszawskim, w 1944 roku oboje z Glinkówną trafili do Krakowa, gdzie po wyzwoleniu on wystąpił w roli aktorskiej jako Telemak w Penelopie L.H. Morstina w Teatrze Dramatycznym im. J. Słowackiego. Następnie zatańczył w scenie baletowej w operze Hrabina (muz. S. Moniuszko, chor. F. Parnell, 1945). W tym samym roku został solistą zespołu Parnella. Po ponad rocznych występach objazdowych z jego baletem w 1946 roku przeniósł się do Opery Katowickiej (obecnej Opery Śląskiej w Bytomiu). Tam wystąpił m.in. w operach: Strasznym dworze (muz. S. Moniuszko, reż. A. Dobosz, chor. S. Miszczyk, 1946), Carmen (muz. G. Bizet, reż. A. Popławski, chor. S. Miszczyk, 1946), Halka (muz. S. Moniuszko, reż. A. Dobosz, chor. S. Miszczyk, 1947) oraz w Nocy Walpurgii, w Fauście (muz. Ch. Gounod, reż. A. Popławski, chor. S. Miszczyk, 1947), a także w rolach Diabła w Panu Twardowskim (chor. S. Miszczyk, muz. L. Różycki, 1948) i Pięknego Chłopca w Swantewicie (chor. S. Miszczyk, muz. P. Perkowski, 1949).

W latach 1950-51 i 1953-64 był pierwszym tancerzem Opery Warszawskiej. Wystąpił na tej scenie w takich rolach, jak: Franciszek w Coppelii (chor. L. Wójcikowski, muz. L. Delibes, 1953), tytułowy Dyl w Dylu Sowizdrzale (chor. L. Wójcikowski, muz. R. Strauss, 1953), Romeo (1954) i Parys (1960) w Romeo i Julii (chor. J. Gogół, muz. S. Prokofiew), Książę Zygfryd w Jeziorze łabędzim (chor. S. Miszczyk, muz. P. Czajkowski, 1956), Pan Twardowski (1957) i Król (1959) w Panu Twardowskim (chor. S. Miszczyk, muz. L. Różycki), Faun w Popołudniu fauna (chor. W. Niżyński / L. Wójcikowski, muz. C. Debussy, 1958), tytułowy Pietruszka w Pietruszce (chor. M. Fokin / L. Wójcikowski, muz. I. Strawiński, 1958), Król Jan Kazimierz w Mazepie (chor. S. Miszczyk, muz. T. Szeligowski, 1958), Zygmunt August w Panu Twardowskim (chor. F. Parnell, muz. L. Różycki, 1959), Książę Kurlandii w Giselle (chor. trad. / K. Sergiejew, N. Dudinska, muz. A. Adam, 1960), solista w Czardaszu w Jeziorze łabędzim (chor. W. Burmeister, P. Gusiew / N. Konius, A. Sobol, 1961), Sewierian w Kamiennym kwiecie (chor. A. Tomski, muz. S. Prokofiew, 1961), Korda w Białowłosej (muz. H. Czyż, reż. W. Bielicki, chor. W. Gruca, 1962) i Bachus w Zaczarowanej oberży (chor. W. Gruca, muz. A. Szałowski, 1962).

W latach 1951-53 rozpoczął pracę choreograficzną współpracując w Warszawie m.in. z Teatrem Syrena, Teatrem Nowym i Teatrem Satyryków. W 1959 roku otrzymał absolutorium Wydziału Choreograficznego przy PWST w Warszawie. Odbył także staże w moskiewskim GITIS i leningradzkim Teatrze im. Kirowa (1950) oraz w Operze Paryskiej (1957), a później również w Balecie XX Wieku Maurice'a Béjarta (1968).

Od 1964 roku pełnił funkcję kierownika baletu i choreografa w Operze Łódzkiej (od 1967 w Teatrze Wielkim w Łodzi), dla którego przygotował następujące kompozycje choreograficzne: w operze Janek (muz. W. Żeleński, reż. A. Majak, 1965) i Fra Diavolo (muz. D. Auber, reż. L. Nedomansky, 1965), Tańce połowieckie w operze Kniaź Igor (muz. A. Borodin, reż. R. Sykała, 1967), tańce w operze Carmen (muz. G. Bizet, reż. L. Nedomansky, 1967), balet Pan Twardowski (muz. L. Różycki, 1967), scenę taneczną w operze Dama pikowa (muz. P. Czajkowski, reż. L. Rotbaum, 1967) i w operetce Zemsta nietoperza (muz. J. Strauss II, reż. D. Baduszkowa, 1967). Wystawił autorskie wersje baletów: Jezioro łabędzie (muz. P. Czajkowski, 1968) i Romeo i Julia (wystąpił w roli Parysa, muz. S. Prokofiew, 1969). Opracował także choreografię Nocy Walpurgi w operze Faust (muz. Ch. Gounod, reż. A. Majak, 1969), Królewny Śnieżki i siedmiu krasnoludków (muz. B. Pawłowski, 1970), sceny tanecznej w operetce Orfeusz w piekle (muz. J. Offenbach, reż. D. Baduszkowa, 1970), Harnasiów (muz. K. Szymanowski, 1970), sceny tanecznej w Aidzie (muz. G. Verdi, reż. R. Sykała, 1970), Sylfid wg M. Fokina (wspólnie z B. Kasprowicz, 1971), Dafnisa i Chloe (muz. M. Ravel, 1972), Człowieka z La Manchy (muz. M. Leigh, 1972), Szach-mata (muz. A. Bliss, 1973).

W 1971 roku zrealizował w Teatrem Wielkim w Warszawie wieczór baletowy składający się z Symfonii fantastycznej (muz. H. Berlioz), Danse sacrée, Danse profane (muz. C. Debussy) i Bolera (muz. M. Ravel). W ciągu całej kariery współpracował zresztą z wieloma polskim teatrami muzycznymi i dramatycznymi w całej Polsce. W teatrach operowych opracował m.in. scenę taneczną w Aidzie oraz balet Romeo i Julia w Operze Poznańskiej (1963); balety Joanna d’Arc (muz. M. Piejko, 1963) i Szach-mat (muz. A. Bliss, 1964) w Operze Wrocławskiej oraz Stańczyka (muz. T. Kiesewetter, 1964) w Operze Śląskiej w Bytomiu. Wielokrotnie pracował także dla telewizji i filmu.

Za granicą wystawił m.in.: Don Kichota (muz. L. Minkus, Ballet Rambert, Liverpool, 1962 i London Festival Ballet, 1970), Romea i Julię (muz. S. Prokofiew, Den Norske Opera, Oslo, 1969), Joannę Papieżycę (muz. W. Stojanow, Opera Narodowa, Sofia, 1970), trzykrotnie realizował też Królewnę Śnieżkę i siedmiu krasnoludków (muz. B. Pawłowski) w Akademickim Teatrze Opery i Baletu w Wilnie (1972), Operze Statni Divadlo w Brnie (1974) i Macedońskim Teatrze Narodowym w Skopje (1989). Ponadto stworzył choreografię do Pana Twardowskiego (pod zmienionym tytułem Twardowski i diabeł) dla Conjunto Nacional de Danza Moderna w Hawanie (1974) i Fontanny Bachczysaraju dla Macedońskiego Teatru Narodowego w Skopje (1981).

Z baletem Teatru Wielkiego w Łodzi pracował do końca sezonu 1974/75. W latach 1967–72 był kierownikiem artystycznym studia baletowego działającego przy teatrze oraz inicjatorem i współtwórcą Łódzkich Spotkań Baletowych. Z okazji jubileuszu 45-lecia pracy artystycznej wystawił 31 V 1986 roku premierę Don Kichota Minkusa na scenie Teatru Wielkiego w Łodzi. W latach 1975–1980 był kierownikiem baletu i choreografem Centralnego Zespołu Artystycznego Wojska Polskiego w Warszawie. Wielokrotnie był jurorem lub przewodniczącym jury na konkursach krajowych i zagranicznych m.in. w Warszawie (1959), Warnie (1970, 1974, 1986), Peru (1985) i Japonii (1987, 1991). Przewodniczył sekcji baletowej ZASP (1971) i był wiceprzewodniczącym sekcji choreograficznej ZAiKS (1986).

Otrzymał liczne nagrody i odznaczenia: Medal X-lecia PRL (1955), Złoty Krzyż Zasługi (1955), Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1956), Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski Polonia Restituta (1959), Odznakę 1000-lecia Państwa Polskiego (1967), Honorową Odznakę Miasta Łodzi (1968), Medal XX lecia Sceny Operowej w Łodzi (1975), Dyplom Honorowy „Dziennika Wieczornego” z okazji Międzynarodowego Dnia Teatru (Bydgoszcz, 1982), Medal VIII Łódzkich Spotkań Teatralnych (1985), Medal XXX-lecia Sceny Operowej w Łodzi (1985), Medal 200-lecia Polskiego Baletu (1985), Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (1987), Złoty Medal za Szczególne Zasługi dla Upowszechniania Kultury w LWP (1988) i Złotą Honorową Odznakę za Zasługi dla Warszawy (1988). Został pochowany na Cmentarzu Bródnowskim w Warszawie, kwatera 68 H-2-14.

Joanna Sibilska-Siudym