-
Nota biograficzna
STANISŁAW ZIĘBA, reżyser światła. Do pracy w Operze Warszawskiej przyszedł w roku 1954, za dyrekcji Waleriana Bierdiajewa; miał siedemnaście lat. Od razu stanął przy reflektorze. Jednocześnie uczył się w Technikum Elektrycznym. Okazało się, że ma dobry głos, bas. Wstąpił do średniej szkoły muzycznej w Warszawie (przy ul. Profesorskiej) do klasy śpiewu solowego Feliksa Rudomskiego, który jednocześnie występował w Operze, jako Feliks Rud. Wzięty do wojska, naukę musiał przerwać, lecz służbę mundurową połączył z muzyką: wespół z dwoma kolegami instrumentalistami (też z Opery) tworzyli trio. Wrócił do Opery. Począwszy od Jolanty Czajkowskiego z 1955 roku pamięta każdą premierę operową i baletową, przy której pracował jako oświetleniowiec, a pracował przy wszystkich. W gmachu „Romy” przy ul. Nowogrodzkiej, i w odbudowanym Teatrze Wielkim było ich razem blisko pięćset. Fragmenty wystawianych przez lata oper chętnie sobie nuci. Jest żywą historią powojennego Teatru. Zna każdy zakątek gmachu przy Placu Teatralnym i każdy centymetr sceny.
W coraz bardziej nowoczesnym Teatrze piastuje odpowiedzialne stanowisko kierownika sekcji oświetlenia, liczącej 22 elektryków, w tym wyspecjalizowanych operatorów konsoli oświetleniowej. Punktów świetlnych jest w Teatrze bardzo wiele. To reflektory umieszczone w potężnych mostach świetlnych zawieszonych nad sceną, całe ich szeregi ukryte przed oczami widzów w trzech półkolistych szczelinach plafonu, a także w dwu pionowych bruzdach po obu stronach audytorium. Na poziomie amfiteatru znajduje się kabina realizacji światła, a w niej konsole i projektory. Są do dyspozycji reflektory tzw. prowadzące (punktowe), filtry barwne, blendy regulujące intensywność strumienia świetlnego.
Przed premierą Stanisław Zięba zapoznaje się z dziełem, projektami scenografii, koncepcją reżyserską; za najbardziej inspirującą uznaje muzykę. Sporządza rodzaj „scenariusza świateł”, wprowadzany potem do komputera i realizowany na premierze, i w kolejnych spektaklach. Jest wówczas reżyserem świateł; w przypadku angażowania artystów tego rodzaju spoza Teatru, i z innych krajów (w ostatnich latach zdarza się to często), staje się realizatorem ich koncepcji. Jego odpowiedzialność wzrasta podczas występów gościnnych TW w innych teatrach. Jedzie wówczas pierwszy, poznaje nową scenę, wykorzystywaną tam aparaturę i tamtejszą ekipę elektryków (w zawodowej dziedzinie potrafi porozumieć się w siedmiu językach, łącznie z japońskim), i dopiero po tych ustaleniach zespoły warszawskiego Teatru mogą instalować przywiezione dekoracje i przystępować do adaptacyjnych prób. Ma zatem doskonałą orientację w planach gmachów i urządzeniach scenicznych bardzo wielu teatrów na świecie (wyróżnia hiszpański w Walencji). I poczucie, że współtworzy sceniczną magię przedstawień.
Po latach praktyki w Teatrze, przeniósł zdobyte doświadczenia na reżyserię świateł w widowiskach plenerowych. Najżywiej wspomina wykonanie Requiem Verdiego z orkiestrą Filharmonii Narodowej i solistami TW w 40. rocznicę wybuchu 2. wojny światowej 1 września 1979 roku na Placu Zamkowym w Warszawie. Na trasie WZ wstrzymano ruch tramwajów, by 150. tysiącom słuchaczy zapewnić ciszę. Gmach Zamku był jeszcze w stanie surowym – Stanisław Zięba światło ustawił w każdym oknie; wraz z wchodzeniem głosów chóralnej fugi w Sanctus rozjarzały się rzędy okien. W rocznicę wybuchu Powstania Warszawskiego, 1 sierpnia 1979 był z kolei współautorem widowiska typu „światło i dźwięk” na Placu Teatralnym. Zapraszano go do reżyserii świateł w koncertach Festiwali Piosenki Żołnierskiej w Kołobrzegu, przedstawień Szekspirowskiego Lata w Zamościu (we współpracy z Janem Machulskim), nawet Festiwalu Muzyków Rockowych w Jarocinie.
Po sukcesie reżyserskim Madame Butterfly Pucciniego, gdzie światła w inscenizacji odgrywały zasadniczą rolę, Mariusz Treliński wystawiając tę operę w Teatrze Maryjskim w Petersburgu (2005), reżyserię świateł powierzył też Stanisławowi Ziębie.
Po sześćdziesięciu latach, w roku 2014, figurujące w programach premier i koncertów, jego nazwisko nadal gwarantuje znakomitą pod względem technicznym i artystycznym grę świateł w Teatrze Wielkim.
-
Inscenizacja (180)
- Światła, Cztery sonety miłosne, 21.12.1972
- Światła, Pieśni truwerów, 21.12.1972
- Światła, Salmo gioioso, 21.12.1972
- Światła, Koncert h-moll na wiolonczelę i orkiestrę, 21.12.1972
- Światła, II Koncert brandenburski F-dur, 24.03.1973
- Światła, Dziadek do orzechów, 02.06.1973
- Światła, Bardzo śpiąca królewna, 29.09.1974
- Światła, Rzeźby mistrza Piotra, 29.09.1974
- Realizacja świateł, Bardzo śpiąca królewna, 29.09.1974
- Światła, Etiudy baletowe, 15.02.1975
- Światła, Mane-Thekel-Fares, 15.02.1975
- Światła, Swinging music, 15.02.1975
- Światła, Capriccio, 15.02.1975
- Światła, Kwartet smyczkowy, 15.02.1975
- Światła, Panna Julia, 13.04.1975
- Światła, Księżycowy renifer, 13.04.1975
- Światła, Adam i Ewa, 13.04.1975
- Światła, Sylfidy, 23.11.1975
- Światła, Le spectre da la rose - Zaproszenie do tańca, 23.11.1975
- Światła, Karnawał, 23.11.1975
- Światła, Giselle, 15.02.1976
- Światła, Wesele w Ojcowie, 04.04.1976
- Światła, Stanisław i Anna Oświęcimowie, 04.04.1976
- Światła, III Symfonia, 04.04.1976
- Światła, Córka źle strzeżona, 17.04.1977
- Światła, Symfonia g-moll, 15.01.1978
- Światła, W górę - w dół, 15.01.1978
- Światła, Wariacje, 15.01.1978
- Światła, Suite en blanc, 02.04.1978
- Światła, Défilé, 02.04.1978
- Światła, Fedra, 02.04.1978
- Światła, Popołudnie fauna, 02.07.1978
- Światła, Carmen, 23.12.1979
- Światła, Symfonia klasyczna, 23.12.1979
- Światła, Adagietto, 23.12.1979
- Światła, Pas de trois, 30.03.1980
- Światła, Popołudniowa sjesta, 30.03.1980
- Światła, Lalki, 30.03.1980
- Światła, Grand pas de quatre, 30.03.1980
- Światła, Rara avis, 30.03.1980
- Realizacja świateł, Paria, 09.11.1980
- Światła, Jak być?!, 19.09.1981
- Światła, Zatańczmy jazz, 19.09.1981
- Realizacja świateł, Hrabina, 26.06.1982
- Światła, Mandragora, 16.10.1982
- Światła, Harnasie, 16.10.1982
- Światła, Mity (Źródło Arteuzy, Narcyz, Driady i Pan), 16.10.1982
- Światła, Śpiąca królewna, 30.04.1983
- Światła, Miłość i ból i świat i marzenie, 27.10.1984
- Światła, Ostinatio determinare, 23.03.1985
- Światła, Cień, 23.03.1985
- Światła, Trytony, 23.03.1985
- Światła, Serenada, 22.06.1985
- Światła, Suite en blanc (wznowienie), 22.06.1985
- Światła, Romeo i Julia pas de deux, 22.06.1985
- Światła, Jezioro łabędzie, 07.12.1985
- Światła, Bal kadetów, 10.05.1986
- Realizacja świateł, Czarodziejski flet, 25.10.1986
- Światła, Nienasycenie, 24.01.1987
- Światła, Aria, 11.04.1987
- Realizacja świateł, Złoto Renu, 29.04.1988
- Światła, System dr Smoły i prof. Pierza, 27.05.1988
- Światła, Figle szatana, 27.05.1988
- Światła, Dziadek do orzechów, 29.04.1989
- Światła, Paquita (Grand pas), 31.12.1989
- Światła, Korsarz (Pas de deux), 31.12.1989
- Światła, Napoli (Divertissement), 31.12.1989
- Światła, Bajadera (Grand pas de deux), 31.12.1989
- Światła, Don Kichote, 01.12.1990
- Realizacja świateł, Capuleti i Montecchi, 26.01.1991
- Realizacja świateł, Cyganeria, 23.03.1991
- Światła, Muzy Chopina, 25.05.1991
- Światła, Dies irae, 25.05.1991
- Realizacja świateł, Manru, 29.06.1991
- Światła, Grek Zorba, 19.10.1991
- Realizacja świateł, Krakowiacy i Górale czyli cud mniemany, 23.11.1991
- Realizacja świateł, Norma, 15.02.1992
- Realizacja świateł, Cyrulik sewilski, 18.09.1992
- Światła, Legenda o Józefie, 02.10.1992
- Realizacja świateł, Parsifal, 26.03.1993
- Realizacja świateł, Skrzypek na dachu, 19.06.1993
- Światła, Święto wiosny, 15.10.1993
- Realizacja świateł, Raj utracony, 21.11.1993
- Realizacja świateł, Werther, 20.11.1994
- Realizacja świateł, Straszny dwór, 25.01.1995
- Realizacja świateł, Kolonia karna, 09.06.1995
- Realizacja świateł, Wyrywacz serc, 16.09.1995
- Światła, Bolero, 10.11.1995
- Światła, Carmina Burana, 10.11.1995
- Światła, Rossiniana, 10.11.1995
- Światła, Romeo i Julia, 18.05.1996
- Realizacja świateł, Śpiewnik domowy, 15.06.1996
- Światła, Symfonia tysiąca, 10.11.1996
- Realizacja świateł, Widma, 26.11.1996
- Światła, Śpiąca królewna, 17.12.1996
- Realizacja świateł, Kawaler srebrnej róży, 26.01.1997
- Realizacja świateł, Rigoletto, 12.03.1997
- Realizacja świateł, Chopin, 17.05.1997
- Światła, Powracające fale, 10.11.1997
- Światła, Harnasie, 10.11.1997
- Światła, Krzesany, 10.11.1997
- Realizacja świateł, Simon Boccanegra, 09.12.1997
- Realizacja świateł, Straszny dwór, 09.01.1998
- Realizacja świateł, Semiramida, 13.02.1998
- Realizacja świateł, Bal maskowy, 25.04.1998
- Światła, Trzej muszkieterowie, 07.11.1998
- Realizacja świateł, Don Giovanni, 03.12.1998
- Światła, Cudowny mandaryn, 16.04.1999
- Reżyser świała, Zamek księcia Sinobrodego, 16.04.1999
- Reżyser świała, Madame Butterfly, 29.05.1999
- Światła, Fortepianissimo, 23.09.1999
- Realizacja świateł, Viva Moniuszko, viva Verdi..., 11.12.1999
- Reżyser świała, Tankred, 30.01.2000
- Reżyser świała, Król Roger, 10.03.2000
- Reżyser świała, The music programme, 07.04.2000
- Światła, Gry (wznowienie), 08.04.2000
- Światła, Sylfidy (wznowienie II), 08.04.2000
- Światła, Święto wiosny (wznowienie), 08.04.2000
- Reżyser świała, Don Carlos, 22.10.2000
- Światła, La dolce vita, 10.11.2000
- Realizacja świateł, Straszny dwór, 09.02.2001
- Realizacja świateł, Ignorant i szaleniec, 04.05.2001
- Światła, Jezioro łabędzie, 25.05.2001
- Realizacja świateł, Otello, 08.06.2001
- Realizacja świateł, Siedem grzechów głównych, 16.11.2001
- Realizacja świateł, Eugeniusz Oniegin, 02.12.2001
- Realizacja świateł, Oniegin, 05.04.2002
- Reżyser świała, Wesoła wdówka, 16.05.2002
- Realizacja świateł, Don Giovanni, 08.12.2002
- Realizacja świateł, La Rondine, 08.06.2003
- Światła, Czajkowski. Misterium życia i śmierci, 22.06.2003
- Realizacja świateł, Ubu Rex, 02.10.2003
- Reżyser świała, Sera, 08.11.2003
- Realizacja świateł, Potępienie Fausta, 19.12.2003
- Światła, Bajadera, 15.05.2004
- Realizacja świateł, Salome, 25.06.2004
- Realizacja świateł, Tosca, 15.10.2004
- Światła, Serenada, 13.11.2004
- Realizacja świateł, Dama pikowa, 19.12.2004
- Realizacja świateł, Aida, 24.04.2005
- Realizacja świateł, Walkiria, 22.10.2005
- Realizacja świateł, Czarodziejski flet, 16.06.2006
- Realizacja świateł, Cyrulik sewilski, 31.05.2007
- Realizacja świateł, Via Sancta Ojcu Świętemu, 15.10.2007
- Realizacja świateł, Opowieści Hoffmanna, 30.11.2007
- Realizacja świateł, Łucja z Lammermooru, 30.03.2008
- Realizacja świateł, Faust, 26.10.2008
- Realizacja świateł, Verbum Nobile, 14.02.2009
- Realizacja świateł, Lukrecja Borgia, 26.04.2009
- Realizacja świateł, Orfeusz i Eurydyka, 23.05.2009
- Realizacja świateł, Zagłada domu Usherów Cykl terytoria, 07.11.2009
- Realizacja świateł, Elektra, 24.03.2010
- Realizacja świateł, Katia Kabanowa, 25.04.2010
- Realizacja świateł, Pasażerka, 08.10.2010
- Realizacja świateł, Kopciuszek, 27.11.2010
- Realizacja świateł, Wesele Figara, 10.12.2010
- Realizacja świateł, Trojanie, 11.01.2011
- Realizacja świateł, Matsukaze, 31.05.2011
- Światła, Le sacre du printemps, 11.06.2011
- Realizacja świateł, Le Sacre du printemps, 11.06.2011
- Realizacja świateł, Roberto Devereux, 26.06.2011
- Realizacja świateł, Król Roger, 01.07.2011
- Realizacja świateł, Halka, 23.12.2011
- Realizacja świateł, Senso, 16.02.2012
- Realizacja świateł, Latający Holender, 16.03.2012
- Realizacja świateł, Słowik, 26.05.2012
- Realizacja świateł, Manon Lescaut, 23.10.2012
- Realizacja świateł, Don Carlo, 13.01.2013
- Realizacja świateł, Lady Sarashina, 12.04.2013
- Realizacja świateł, Qudsja Zaher, 20.04.2013
- Realizacja świateł, Diabły z Loudun, 02.10.2013
- Realizacja świateł, Lohengrin, 11.04.2014
- Realizacja świateł, Moby Dick, 25.06.2014
- Realizacja świateł, Kupiec wenecki, 24.10.2014
- Realizacja świateł, Wilhelm Tell, 21.06.2015
- Realizacja świateł, Straszny dwór, 08.11.2015
- Realizacja świateł, Łaskawość Tytusa, 16.01.2016
- Realizacja świateł, Goplana, 21.10.2016
- Światła, Chopiniana, 25.11.2016
- Realizacja świateł, Norma, 05.02.2017
