Jan Kosiński

JAN  KOSIŃSKI (29 VI 1916 Warszawa – 30 IX 1974 Warszawa), scenograf. Kształcił się w Warszawie (ASP i PIST). Jako scenograf zadebiutował w 1937 roku, i od razu swym talentem zwrócił uwagę organizatorów międzynarodowych wystaw w Helsinkach i Paryżu. Podczas okupacji niemieckiej przebywał w Warszawie, pracując dorywczo zarobkowo. Brał też udział w konspiracyjnym życiu teatralnym. Od 1945 projektował dla teatrów Katowic, Krakowa, Łodzi i Poznania, a od 1951 do końca życia był scenografem w Warszawie Teatru Narodowego, później Dramatycznego. Jednocześnie projektował sporadycznie dla innych warszawskich scen, i dla teatrów w innych miastach Polski. W sumie dał oprawę plastyczną 170 premierom. Był wybredny w doborze repertuaru, współpracował z najwybitniejszymi reżyserami (Wilam Horzyca, Leon Schiller, Erwin Axer). Miał zdecydowany pogląd na teatr współczesny, pisał na ten temat eseje i artykuły (zebrane w książce Kształt teatru, Warszawa 1984).

            W jego sztuce przeważały tendencje konstruktywistyczne, stosował plastyczne skróty i skończone bryły, świetnie organizował przestrzeń sceniczną. Jego scenografie nadawały wysoką rangę przedstawieniom. Tak było w Operze Warszawskiej, gdy do Halki Moniuszki w reżyserii Leona Schillera (1953) zaprojektował wyraziste i wymowne dekoracje (przy realizacjach Halki pracował już zresztą wcześniej w Poznaniu i w Helsinkach). Olśniewająca scenografia Króla Edypa Strawińskiego w reżyserii Konrada Swinarskiego (1962) – iluzja wyrzeźbionego w srebrzystym kamieniu greckiego chóru – po zagranicznych występach Teatru w RFN (maj 1964)  zwróciła na Operę Warszawską uwagę świata; w jednym wieczorze z Edypem wystawiono Persefonę Strawińskiego, również bardzo ciekawie ujętą plastycznie przez Kosińskiego. Inscenizacja Ifigenii na Taurydzie Glucka, w reżyserii Ludwika René (1962) była wystylizowana na teatr barokowy i została zapamiętana jako jedno z najpiękniejszych przedstawień w dziejach tej sceny. Tego bogatego dla scenografa i Opery Warszawskiej roku 1962, dopełniła monumentalna oprawa Juliusza Cezara Händla. Króla Edypa przeniesiono na scenę Teatru Wielkiego, natychmiast po jego otwarciu (1965).