Zdzisław Górzyński

ZDZISŁAW GÓRZYŃSKI (23 lub 25 IX 1895 Kraków – 22 XI 1977), dyrygent – dyrektor teatru. Ojciec i bracia byli muzykami. On sam kształcił się w Krakowie (1902–1913) i przez rok w Wiedniu (1914–1915), gdzie studiował dyrygenturę u Franza Schalka. Po powrocie do Krakowa dyrygował tu przedstawieniami operowymi i operetkowymi, latem – w Krynicy, ponadto we Lwowie (1917–1921), następnie w warszawskim Teatrze Nowości (1921–1924). Jego niewyczerpana aktywność obejmowała zarówno objazdowe zespoły operetkowe, jak scenę operowo-operetkową Teatru Polskiego w Katowicach (1924–1926). Na wiosnę 1926 r. przygotował premierę Halki Moniuszki w Volksoper w Wiedniu. W sezonie 1927/28 dy­rygował w warszawskich teatrzykach (m.in. Karuzela, Morskie Oko). W czerwcu 1928 r. pierwszy raz wystąpił w Teatrze Wielkim, prowadząc Opowieści Hoffmanna Offenbacha, i został zaanga­żowany, lecz tylko na jeden sezon. Po dwóch latach dyrygenckiej działalności we Lwowie (1930–1932) powrócił do Warszawy, prowadził tam przedstawienia w teatrzykach (m.in. Cyganeria, Stara Banda) i kierował (od 1935) Małą Orkiestrą Polskiego Radia. Przetrwał wojnę i okupację w Warszawie – akom­paniował na koncertach konspiracyjnych i udzielał lekcji. Potem objął dyrekcję w Filharmonii w Łodzi, od 1948 r. Opery Poznańskiej, następnie sprawował kierownictwo artystyczne (i okresowo dyrekcję) w Operze Warszawskiej (1949–1954). Przygotował wówczas m.in. udane premiery Goplany Żeleńskiego, Cyganerii Pucciniego i Traviaty Verdiego. W latach 1954–1963 był chwalonym dyrektorem Opery Poznańskiej.

            Od 1961 r. współpracował jako dyrygent z Operą Warszawską. Poprowadził tu premiery Manru Paderewskiego (1961), a za dyrekcji Bohdana Wodiczki Opowieści Hoffmanna (1962) i polską premierę opery Weilla Rozkwit i upadek miasta Mahagonny (1963). W serii czterech premier danych na otwarcie odbudowanego Teatru Wielkiego w 1965 r. dyrygował aż dwiema: Halką, którą uznano za najlepsze przedstawienie inauguracji, i baletem Różyckiego Pan Twardowski. Od 6 kwietnia 1966 r. do 31 sierpnia 1967 r. był dyrektorem muzycznym Teatru Wielkiego, w sezonie 1967/68 jego kierownikiem artystycznym i do przejścia na emeryturę dyrygentem (1971). Przygotowywał zwykle opery z tzw. żelaznego repertuaru, jak Faust Gounoda (1966), Eugeniusz Oniegin Czajkowskiego (1967), Madame Butterfly Pucciniego (1968), lecz także poprowadził premierę polskiego dzieła współczesnego: Buntu żaków Szeligowskiego (1967). Jego popis stanowiła Carmen Bizeta (1967); dyrygując dwa pierwsze akty tej opery, obchodził na scenie Teatru Wielkiego 11 września 1975 roku jubileusz 60-lecia pracy artystycznej.

            Doświadczenie wyniesione z uprawiania muzyki operetkowej i popularnej dało jego batucie lekkość, precyzję i wspaniałe poczucie rytmu. Z jego drobnej postaci emanował temperament, interpretacje pełne były wewnętrznego napięcia i odznaczały się właściwie dozowaną dynamiką. Przedstawienia, którymi dyrygował, miały odpowiednie proporcje brzmieniowe między śpiewakami i orkiestrą oraz wysoki poziom muzyczny – potwierdzają to ich dźwiękowe rejestracje.

                                   Za: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego, t. II, Warszawa 1994