Edward Wejsis

EDWARD WEJSIS (18 XII 1900 Warszawa – 5 VI 1985 Warszawa), śpiewak – tenor, sufler. Był synem Fryderyka, tragarza fortepianów w firmie „J. Kerntopf i Syn”. W 1912 r. mimo ciężkich warunków materialnych podjął studia w Warszawskim Konserwatorium w zakresie gry na fortepianie (u Tadeusza Sygietyńskiego), śpiewu (u Marii Trąmpczyńskiej i Edmunda Heintzego, prywatnie u Stefana Beliny-Skupiewskiego) oraz opery (w klasie Aleksandra Zelwerowicza). Dyplom uzyskał w 1927 r. Jednocześnie od 1918 r. pracował w warszawskim Teatrze Wielkim jako chórzysta, kierował też muzyką zakulisową i przyoperowym chórem dziecięcym, od 1926 r. pełnił funkcje suflera i asystenta chórmistrza. Początkowo śpiewał barytonem, w tenorowej partii Jontka w Halce Moniuszki wystąpił po raz pierwszy na macierzystej scenie Warszawy 31 stycznia 1931 r., po czym odtwarzał tu większe i drobniejsze role tenorowe, jak Pang (Turandot Pucciniego, 1932), Neron (Quo vadis Nouguèsa, 1933), Wiórek (Popieliny Kondrackiego, 1934), i in.; w 1936 r. wykonywał partię Szujskiego (Borys Godunow Musorgskiego) obok występującego w roli tytułowej Fiodora Szalapina, a później Kazimierza w Hrabinie Moniuszki (1938).

            W repertuarze koncertowym zyskał renomę jako wykonawca sola tenorowego w Harnasiach Szymanowskiego (1931–1933). W lutym i marcu 1938 r. uczestniczył w okupacyjnym strajku pracowników Teatru Wielkiego. Nieustannie pracował nad pogłębianiem umiejętności wokalnych. Liczne partie z wielkiego repertuaru tenorowego śpiewał w Katowicach, Poznaniu, Lwowie, i za granicą, m.in. w Rydze; otrzymywał coraz lepsze recenzje. We wrześniu 1939 r. bronił Warszawy, służąc w kompanii ochrony linii kolejowych. Podczas okupacji był solistą niemieckiego Theater der Stadt Warschau (1940–1944), czym pokrywał działalność w ruchu oporu, będąc członkiem ZWZ i AK, i PAZ. Walczył w Powstaniu Warszawskim (pseudonim „Kemlicz”), pod koniec przydzielono go do sztabu, powierzając kierownictwo działu kulturalno-oświatowego. Wzięty do niewoli, w 1944 r. uciekł z transportu jenieckiego do Krakowa, gdzie prowadził sklep z instrumentami muzycznymi.

            W 1945 r. wrócił do Warszawy i współorganizował Scenę Muzyczno-Operową MTD; wziął udział w przedstawieniu Pajaców Leoncavalla i Verbum nobile Moniuszki, które 4 grudnia 1945 r. zainaugurowało powojenną działalność Opery Warszawskiej – przygotował chóry i wykonał dwie partie: Cania i... barytonową (przetransponowaną dla niego tercję wyżej) Stacha. Został zweryfikowany w 1946 r. Dwukrotnie, w 1945 i 1947 r., aresztowało go UB, a jego niejednoznaczna działalność okupacyjna długo przysparzała mu kłopotów. Podejmował różne zajęcia: chórmistrza, redaktora, instruktora muzycznego, nauczyciela w rozmaitych instytucjach. Borykał się z problemami materialnymi i za namową dyrektora Waleriana Bierdiajewa z dniem 1 grudnia 1954 r. podjął pracę suflera w Operze Warszawskiej. Był (według określenia dyrektora Bohdana Wodiczki w aktach osobowych Wejsisa) suflerem „o wyjątkowych kwalifikacjach”, z niewielką przerwą w 1974 r., do końca życia. W 1960 r. podjął dodatkową pracę w ognisku muzycznym Warszawskiej Spółdzielni Mieszkaniowej znęcony obietnicą mieszkania (żył wraz z rodziną w złych warunkach). Zdarzało mu się sporadycznie nie przyjść na próbę, raz wyszedł z przedstawienia. Ale żył Operą i był jej żywą legendą. 9 listopada 1970 r. obchodził w Teatrze Wielkim jubileusz 70-lecia urodzin i 50-lecia pracy artystycznej. W 1971 r. zagrał teatralną rolę Suflera w przedstawieniu Livietta i Tracollo Pergolesiego (Scena Kameralna im. E. Młynarskiego), pokazanym dwukrotnie w ramach występów warszawskiego Teatru Wielkiego na XV Berliner Festtage w Berlinie (NRD) w Apollo-Saal i transmitowanym przez Telewizję Berlińską.

                                                           Za: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego, t. III (w druku)